-Έλλη Παππά: Σύμβολο της αντι-σταλινικής Αριστεράς

Η  Σμυρνιά Έλλη Παππά, η σύντροφος του Νίκου Μπελογιάννη, έφυγε απ’ τη ζωή. Όμως θα ζει για πάντα ως σύμβολο αντίστασης, τόσο στην καπιταλιστική εκμετάλλευση, όσο και στις σταλινικές διαστρεβλώσεις που επανέρχονται ταχύτατα στα ανεξέλικτα τμήματα μιας καθυστερημένης Αριστεράς.

Αποτέλεσε σύμβολο μιας αντισταλινικής Αριστεράς, αλλά και του προσφυγικού ελληνισμού που ακολούθησε ένα δικό του τρόπο αντίστασης στη μοίρα του και στη διαχείριση των ζητημάτων του. Εντάχθηκε στην Αριστερά και την μετέτρεψε από μια αδιάφορη, γκρινιάρικη και αντιδραστική σέχτα, όπως ήταν το ΣΕΚΕ, στη μεγαλειώδη Αριστερά της Αντίστασης.

Η Έλλη Ιωαννίδη-Παππά ανήκει σ’ εκείνο το κομμάτι του προσφυγικού ελληνισμού που δεν αλλοτριώθηκε από το σταλινισμό, αλλά διατήρησε το ελεύθερο κριτικό του πνεύμα.

Σ΄ αυτή τη γυναίκα, αφιερώνουμε τη σημερινή ανάρτηση. 

Σύμβολο μιας Αριστεράς που ξέρει να αποκαθηλώνει

Της Φωτεινής Μπάρκα  από την «Ελευθεροτυπία«

Την αγάπησε ο Νίκος Μπελογιάννης. Και η Ελλη Παππά έζησε 57 χρόνια μετά τον θάνατο του συντρόφου της, αντιπροσωπεύοντας με κάθε της έργο, πολιτικό ή πνευματικό, τη γενναιότητα και την ελευθερία μιας γενιάς που δεν ηττήθηκε ποτέ

Πλάι στον σύντροφό της Νίκο Μπελογιάννη θα ταφεί το Σάββατο στις 10.30 π.μ. στο Γ’ Νεκροταφείο Αθηνών η Ελλη Παππά. Η εμβληματική μορφή του αριστερού κινήματος και πολυγραφότατη συγγραφέας πέθανε στα 89 της, ξημερώματα Τρίτης στην Ευρωκλινική, όπου νοσηλευόταν τις τελευταίες ημέρες. Η κηδεία της θα είναι πολιτική.

 Η Ελλη Παππά έζησε στο πετσί της την τραγική πορεία του αριστερού κινήματος στη χώρα μας μετά τον Εμφύλιο. Καταδίκες, διωγμούς, εκτελέσεις, εξορίες. Η Ελλη Ιωαννίδη-Παππά αντιπροσωπεύει έναν ολόκληρο κόσμο που «βούτηξε βαθιά στα νερά» του 20ού αιώνα.

 Ο μύθος της προσωπικής της ιστορίας ξεκίνησε από πολύ νωρίς. Γεννήθηκε στη Σμύρνη, το 1920, παραμονή της Καταστροφής. Ηταν το μικρότερο παιδί μετά την Ηρώ, τη Δέσποινα, τη Διδώ (τη γνωστή συγγραφέα Διδώ Σωτηρίου) και τον Γιώργο. «Πέμπτο παιδί, αθέλητο και παραπεταμένο», έγραφε η ίδια αυτοβιογραφούμενη. «Η μάνα μου αρνήθηκε να με θρέψει. Επέζησα χάρη στη μεγαλύτερη αδελφή της. Η Καταστροφή έφερε την οικογένεια στον Πειραιά. Την υγεία μου ανέλαβε η θάλασσα και την αγωγή μου τα αλητάκια του Πειραιά. Ολα έδειχναν ότι η προλεταριακή μου συνείδηση ήταν εξασφαλισμένη».  

Μαθήτευσε στο Γυμνάσιο Θηλέων του Πειραιά στην Κοκκινιά, ενώ σπούδασε αρχικά στη Φιλοσοφική και μετά στη Νομική του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά και στη Γαλλική Ακαδημία. Ηδη από τα γυμνασιακά της χρόνια εντάχθηκε στην Αριστερά, ενώ στην Κατοχή προσχώρησε στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ, συμμετέχοντας στον αντιστασιακό Τύπο της εποχής.

 «Απελευθέρωση, Δεκεμβριανά, προσπάθειες ανασυγκρότησης της Αριστεράς και της δημοκρατίας, οι πρώτες εκλογές, ο ερχομός του Μπελογιάννη και του μεγάλου έρωτα», έγραφε. Το 1950 συνελήφθη με τον σύντροφό της και καταδικάστηκε κι εκείνη σε θάνατο στη δίκη Μπελογιάννη. Η ποινή της όμως δεν εκτελέστηκε, καθώς ο γιος τους ήταν μόλις επτά μηνών. Ο Νίκος Μπελογιάννης εκτελέστηκε το Μάρτιο του 1952. Δεκατρία χρόνια έμεινε η Ελλη Παππά στη φυλακή. Αποφυλακίστηκε το 1963, δραστηριοποιήθηκε στην ΕΔΑ και εργάστηκε στην εφημερίδα «Δημοκρατική Αλλαγή».  

Η απριλιανή χούντα την εξόρισε στη Γυάρο. Αποφυλακίστηκε σε ενάμιση χρόνο, γιατί είχε αρρωστήσει σοβαρά. Η Σοβιετική Ενωση την προσκαλεί να τη φιλοξενήσει με τον γιο της, αλλά η ίδια αρνείται γιατί είχε διαφωνήσει με την εισβολή των στρατιωτικών τανκς στην Τσεχοσλοβακία.  Μέχρι την πτώση της δικτατορίας δεν εργάστηκε σε εφημερίδες της εποχής, αλλά σε εγκυκλοπαίδειες και περιοδικά και αργότερα στην εφημερίδα «Μακεδονία», με ψευδώνυμο. Επαγγελματικά δούλεψε στις εφημερίδες «Εθνος», «Μακεδονία» και στο περιοδικό «Γυναίκα» έως το 1990, οπότε και αφιερώθηκε αποκλειστικά στο συγγραφικό της έργο.  Στη Μεταπολίτευση επανασυνδέθηκε με το ΚΚΕ προσβλέποντας στην επανένωση της Αριστεράς. «Η επανένωση ξεκίνησε με καλούς οιωνούς και είχε οικτρό τέλος. Απεχώρησα από το ΚΚΕ, πράγμα που και η ηγεσία του επιθυμούσε», εξηγούσε η ίδια.  Το αρχείο της Ελλης Παππά εδώ και μερικά χρόνια φυλάσσεται στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ). Η ίδια στις λιγοστές δημόσιες εμφανίσεις της -δεν της άρεσε καθόλου η δημοσιότητα- άφηνε να εννοηθεί ότι αρκετά από τα αναπάντητα ερωτήματα της υπόθεσης Μπελογιάννη και ειδικότερα της σύλληψής του, θα τα «φώτιζε» μετά θάνατον. Την πολιτική της παρακαταθήκη -όπως έγραψε χθες το «Βήμα»- άφησε στο Μουσείο Μπενάκη με τον όρο να ανοιχτεί μετά τον θάνατό της. Αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον η δημοσιοποίησή της. *

Βιβλία αντίθετα στις «σταλινικές στρεβλώσεις»

«Με έσωσε το γράψιμο», έλεγε για τα δύσκολα χρόνια που πέρασε.Και έγραψε πολύ. Δεκάδες βιβλία, κυρίως πολιτικού και κοινωνιολογικού περιεχομένου, αλλά και βιβλία για παιδιά. Στόχος της, όπως έλεγε, ήταν να συμβάλει «στην κάθαρση της μαρξιστικής σκέψης από τις σταλινικές στρεβλώσεις».  

Πραγματοποίησε μελέτες για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, όπως «Ο Πλάτωνας στην εποχή μας» (εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου), «Οι αρχαίοι Ελληνες συγγραφείς στο Κεφάλαιο του Μαρξ» (Σύγχρονη Εποχή), «Σπουδή στο θέμα της Ελευθερίας – Η έννοια της ελευθερίας στον προσωκρατικό υλισμό» (Αγρα) και μελέτες για τον μαρξισμό και τον λενινισμό, όπως ο «Μύθος και ιδεολογία στη ρωσική επανάσταση – Οδοιπορικό από τον ρωσικό αγροτικό λαϊκισμό στον λαϊκισμό του Στάλιν» (Εστία), «Ο Λένιν χωρίς λογοκρισία και εκτός μαυσωλείου».  Εγραψε το μυθιστόρημα «Το ημερολόγιο ενός φυλακισμένου» και τα διηγήματα «Δουλειά της φυλακής», «Βίος και έργα της γάτας της Σοφής» (Οδυσσέας). Επίσης τις «Σελίδες από τον Τύπο της Αντίστασης», τη μελέτη «Νίκος Κιτσίκης – Ο επιστήμονας, ο άνθρωπος ο πολιτικός» και το αυτοβιογραφικό «Γράμματα στον γιο μου» (Αγρα).  Τα τελευταία πολιτικά βιβλία της «Αποχαιρετισμός στον αιώνα μου» (εκδόσεις Κέδρος), «Μακιαβέλι ή Μαρξ» και «Η Κομμούνα του 1871» (εκδόσεις Αγρα), κυκλοφόρησαν το 2006. Την ίδια εποχή κυκλοφόρησαν και οι «Μικρογραφίες-βιβλία από τη φυλακή» (Συνέκδοση: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο και εκδόσεις Καλειδοσκόπιο), δέκα βιβλία μινιατούρες που η ίδια έγραψε, ζωγράφισε και βιβλιοθέτησε στις φυλακές για τον γιο της.

——————————————————————————————–

 Δείτε ενδιαφέρον υλικό στου Καναλιώτη

Καλό αφιέρωμα έχει και η Κρότκαγια….

Και το καλύτερο βέβαια…στου Φάρου (αυτό μην το χάσετε!)