Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός!

της Κουήν Μινασιάν

Σού­ρου­πο, 4 Ιου­λί­ου 2013. Ε­πι­στρέ­φω στην Ελ­λά­δα με το λε­ω­φο­ρεί­ο της γραμ­μής Κων­στα­ντι­νού­πο­λη – Α­θή­να. Στις 14 ώ­ρες που διαρ­κεί το τα­ξί­δι, σι­γο­τρα­γου­δώ αυ­θόρ­μη­τα το «Power in the darkness, Frightening lies from the other side, Stand up and fight for your rights…» των Τομ Ρό­μπιν­σον Μπαντ. Το βλέμ­μα μου εί­ναι καρ­φω­μέ­νο στο πα­ρά­θυ­ρο. Κι ε­νώ κοι­τά­ζω φευ­γα­λέ­α την ει­κό­να της σύγ­χρο­νης Τουρ­κί­ας, έ­χω τον χρό­νο να α­να­λο­γι­στώ, ό­τι πριν τρί­α χρό­νια α­κρι­βώς, με α­φορ­μή το Πα­νευ­ρω­πα­ϊ­κό Κοι­νω­νι­κό Φό­ρουμ των Κι­νη­μά­των στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη, τον Ιού­λιο του 2010, έ­κα­να το πρώ­το μου σερ­γιά­νι στη γεί­το­να. Κρα­τού­σα έ­να πα­νό το ο­ποί­ο έ­γρα­φε: «Ε­λευ­θε­ρί­α – Δι­καιο­σύ­νη» και έ­νω­να τη φω­νή μου με τους δια­δη­λω­τές: «Μπα­σκά μπιρ ντου­νιά μομ­κιούν ντουρ!» – «Έ­νας άλ­λος κό­σμος εί­ναι ε­φι­κτός!». Αυ­τή ή­ταν η πρώ­τη ε­πα­φή. Και εί­χα ξύ­σει α­νε­πού­λω­τες πλη­γές…

Τουρ­κί­α. Ισταν­μπούλ, Κων­στα­ντι­νού­πο­λη ή α­πλά Πό­λη. Κι έ­πει­τα ευ­θεί­α Α­να­το­λι­κά: Καρ­ς, Α­νί, Ι­κντίρ, Μπε­για­ζίτ, Α­ρα­ράτ, Βαν, Α­χτα­μάρ. Μετά Καπ­πα­δο­κί­α, Και­σά­ρεια, Νί­γδη, Κερ­μί­ρα, Ά­γιος Προ­κό­πιος, Ε­κρέκ, Ε­βε­ρέκ, Τα­λάς, Πι­νάρ­μπα­σι, Α­ζί­ζι­γε. Ύστερα Κι­λι­κί­α, Χα­τζίν, Σις, Ά­δα­να, Α­να­βαρ­ζά, Χα­τά­ι, Α­λε­ξαν­δρέτ­τα, Α­ντιό­χεια, Μου­σά Λερ. Ε­πί­σης, στις ο­ρει­νές κοι­λά­δες του Ντερ­σίμ, Ο­βα­τσίκ, Μουν­ζούρ και Ε­λα­ζίγ. Κι ακό­μη: Μερ­ζε­φού­ντα, Α­μά­σεια, Το­κάτ, Σε­βά­στεια και τα χω­ριά τους. Ό­ντως, εί­ναι πολ­λά τα μέ­ρη, φα­ντά­σου ό­μως πό­σες εί­ναι οι ι­στο­ρί­ες των αν­θρώ­πων του κά­θε τό­που! Το κά­θε­ τα­ξί­δι μια ε­πα­λή­θευ­ση της θε­ω­ρί­ας των σύγ­χρο­νων φυ­σι­κών για τα πα­ράλ­λη­λα σύ­μπα­ντα…

Ε­κεί, στα ά­κρα και στα α­πά­τη­τα, -μα τι λέ­ω; α­κό­μη και στις καρ­διές των πό­λε­ων- υ­πάρ­χουν συ­λη­μέ­να κοι­μη­τή­ρια, ε­ρει­πω­μέ­νοι να­οί, κά­στρα και πα­λά­τια, χα­λά­σμα­τα αλ­λο­τι­νών πο­λι­τι­σμών, τα ο­ποί­α οι σύγ­χρο­νοι κά­τοι­κοι δεν θέλουν να θυ­μού­νται. Κι όμως ξέρουν.

Ε­κεί συ­νά­ντη­σα πολ­λά α­πό τα ξε­χα­σμέ­να α­δέρ­φια μας: Αρ­μέ­νιους, Έλ­λη­νες, Πό­ντιους, Καπ­πα­δό­κες, Ασ­σύ­ριους, Ζα­ζά, Κούρ­δους. Και α­γνώ­στου ταυ­τό­τη­τας Τούρ­κους.

Οι άν­θρω­ποι μαρ­τυ­ρούν σφα­γές, βα­σα­νι­στή­ρια και ε­ξο­ρί­ες που υ­πέ­στη­σαν οι ί­διοι ή που ε­πέ­βα­λαν στους άλ­λους. Δεν ξέ­ρω ποιους θαυ­μά­ζω πε­ρισ­σό­τε­ρο: αυ­τούς που ά­ντε­ξαν παρά τους διωγμούς ή ε­κεί­νους που τολ­μούν να δη­λώ­νουν δη­μο­σί­ως στην Τουρ­κί­α ό­τι εί­ναι α­πό­γο­νοι των διω­κτών; Πα­ρα­δέ­χο­νται ε­ξι­σλα­μι­σμούς και ε­κτουρ­κι­σμούς, α­κό­μη και πρόσφατα. Μι­λούν για υ­πο­τα­γή με το μα­χαί­ρι στο σβέρ­κο. Κά­ποιοι λί­γοι κα­τά­φε­ραν να κρα­τή­σουν την ταυ­τό­τη­τά τους, κα­τα­πί­νο­ντας ό­μως τον ρα­τσι­σμό και τον χλευα­σμό των «κα­θα­ρό­αι­μων ε­ποί­κων» και να κα­τη­γο­ρού­νται α­πό πά­νω για ε­θνι­κι­σμό! Λέ­νε πως πα­ρά τα ό­σα τρα­γι­κά έ­ζη­σαν, η α­λή­θεια δεν θα μπο­ρού­σε να μεί­νει για πο­λύ θαμ­μέ­νη.

Σή­με­ρα, ό­λοι αυ­τοί συ­νυ­πάρ­χουν με τις πο­λυ­ποί­κι­λες ε­κεί­νες ο­μά­δες αν­θρώ­πων, που για δια­φο­ρε­τι­κούς λό­γους βρί­σκο­νται στο πε­ρι­θώ­ριο της κοι­νω­νί­ας, σύμ­φω­να του­λά­χι­στον με τη δια­μορ­φω­μέ­νη κα­τά­στα­ση στην Τουρ­κί­α. Το πά­γιο αί­τη­μα για δι­καιο­σύ­νη και ε­λευ­θε­ρί­α εί­ναι το με­γά­λο ζη­τού­με­νο στη γεί­το­να, στην κο­ρυ­φή της α­τζέ­ντας των διεκ­δι­κή­σε­ων κά­θε κι­νη­το­ποί­η­σης: ερ­γα­τι­κής, νε­α­νι­κής, θρη­σκευ­τι­κής, ε­θνο­τι­κής, φυ­λε­τι­κής ή και α­ντι­ρα­τσι­στι­κής, ό­ταν φυ­σι­κά δεν εί­ναι «στη­μέ­νη» α­πό το βα­θύ κρά­τος ή την ε­κά­στο­τε ε­ξου­σί­α… Είναι πια σαφές ό­τι η κοι­νω­νί­α δεν α­νέ­χε­ται πλέ­ον τη συ­νε­χι­ζό­με­νη ύ­παρ­ξη πο­λι­τι­κών κρα­του­μέ­νων, φυ­λα­κι­σμέ­νων συγ­γρα­φέ­ων και δη­μο­σιο­γρά­φων, δεν α­ντέ­χει άλ­λη λο­γο­κρι­σί­α και πε­ριο­ρι­σμό της ε­λεύ­θε­ρης έκ­φρα­σης και την δια­στρέ­βλω­ση της α­λή­θειας.

Η πα­ρά­λο­γη ποι­νι­κο­ποί­η­ση α­κό­μη και της α­πλής α­να­φο­ράς στη γε­νο­κτο­νί­α τό­σων και τό­σων γη­­γε­νών πλη­θυ­σμών, η α­πό­κρυ­ψη και πα­ρα­ποί­η­ση της ι­στο­ρί­ας, η πρα­κτι­κή της συ­στη­μα­τι­κής άρ­νη­σης εί­ναι πλέ­ον α­πα­ρά­δε­κτες πρα­κτι­κές, ό­πως και αυ­τή της ι­σο­πέ­δω­σης των άλ­λων λα­ών με τον «ο­δο­στρω­τή­ρα» του πα­ντουρ­κι­σμού.

Η έκ­φρα­ση «ό­λοι ξέρουν αλ­λά δεν τολ­μούν να μι­λή­σουν» φαί­νε­ται να έ­χει ξε­φύγει από τον α­πό­λυ­το έ­λεγ­χο των κα­τα­σταλ­τι­κών μη­χα­νι­σμών της α­σφά­λειας και του στρα­τού.

Α­κό­μη και η α­ρι­στε­ρά, η ο­ποί­α α­πα­ξί­ω­νε τέ­τοια ζη­τή­μα­τα έ­χει αλ­λά­ξει στά­ση ε­ξο­λο­κλή­ρου.

Σή­με­ρα, ε­κα­το­ντά­δες βι­βλί­α ι­στο­ρί­ας, έ­ρευ­νας και λο­γο­τε­χνί­ας βλέ­πουν πια το φως της δη­μο­σιό­τη­τας, έ­νας πραγ­μα­τι­κός εκ­δο­τι­κός ορ­γα­σμός «ε­πι­κίν­δυ­νων θε­μά­των». Δια­τρι­βές, δι­πλω­μα­τι­κές, πτυ­χια­κές, με­τα­πτυ­χια­κές, δι­δα­κτο­ρι­κά και ά­πει­ρες πα­νε­πι­στη­μια­κές δη­μο­σιεύ­σεις στα τουρ­κι­κά πα­νε­πι­στή­μια α­πο­γυ­μνώ­νουν κα­θη­με­ρι­νά την σκο­τα­δι­στι­κή, τρα­γε­λα­φι­κή και τρο­μο­κρα­τι­κή συ­νά­μα φαρ­σο­κω­μω­δί­α που στή­θη­κε σε βά­ρος όσων ζουν στην τουρ­κική επικράτεια. Δη­μο­σιο­γρά­φοι, α­κό­μη και των πιο συ­ντη­ρη­τι­κών ε­φη­με­ρί­δων ή ρα­διο­τη­λε­ο­πτι­κών σταθ­μών, άν­θρω­ποι προι­κι­σμέ­νοι με υ­πέρ­με­τρο θάρ­ρος και κου­ρά­γιο, γνω­ρί­ζο­ντας ό­τι τους πε­ρι­μέ­νουν διώ­ξεις α­πό το ε­πί­ση­μο κρά­τος, ή α­κό­μη χει­ρό­τε­ρα, ό­τι τους κα­ρα­δο­κούν σε μια γω­νιά οι σκο­τει­νές δυ­νά­μεις του πα­ρα­κρά­τους, α­νοί­γουν και α­πο­κα­λύ­πτουν συνεχώς α­νέγ­γι­χτα θέματα.

Τολ­μά να εκ­φρα­στεί α­κό­μα και το βί­αια ε­κτουρ­κι­σμέ­νο και ε­ξι­σλα­μι­σμέ­νο «πλή­θος», μια α­νο­μοιο­γε­νής μά­ζα αν­θρώ­πων, που έ­χουν έ­ναν κοι­νό πα­ρα­νο­μα­στή: την κα­τα­πί­ε­ση. Και ή­ταν δι­πλά κα­τα­πιε­σμέ­νοι αυ­τοί οι άν­θρω­ποι. Α­πό τη μια πλευ­ρά α­πό τους Τούρ­κους, το κρά­τος και το δη­μό­σιο ως τον πιο α­πλό γεί­το­να, που ή­ξε­ραν ό­τι δεν ή­ταν δι­κοί τους αλ­λά ντον­μέ, «αλ­λαγ­μέ­νοι» και ά­ρα πα­ρα­κα­τια­νοί. Α­πό την άλ­λη, οι λι­γο­στοί συ­μπα­τριώ­τες τους που εί­χαν κα­τα­φέ­ρει να δια­τη­ρή­σουν την ταυ­τό­τη­τά τους και ή­ξε­ραν ό­τι ή­ταν δι­κοί τους, αλ­λά α­φού ή­ταν ντον­μέ, ή­ταν και γι’ ε­κεί­νους πα­ρα­κα­τια­νοί.

Πώς να σω­πά­σει αυ­τό το τε­ρά­στιο πλή­θος, που για κο­ντά ε­κα­τό χρό­νια δε­χό­ταν βο­λές α­πό πα­ντού! Η προ­σω­ρι­νή οι­κο­νο­μι­κή ευ­μά­ρεια, το ά­νοιγ­μα των συ­νό­ρων και κυ­ρί­ως η α­πρό­σκο­πτη πρό­σβα­ση στη γνώ­ση μέ­σω της πλη­θώ­ρας των μέ­σων πλη­ρο­φό­ρη­σης έ­κα­νε ε­φι­κτό, αυ­τό που με τα ό­πλα και τη βί­α ή­ταν α­νέ­φι­κτο.

Το πο­τή­ρι έ­χει και πά­λι ξε­χει­λί­σει. Πα­ντού στον κό­σμο. Μα ε­κεί δί­πλα, οι μό­νοι που α­νοί­γουν δρόμους ελ­πί­δας και εί­ναι μπρο­στά­ρη­δες στο κί­νη­μα εί­ναι αυ­τοί που διέ­πο­νται α­πό το πνεύ­μα της αλ­λη­λεγ­γύ­ης, της δι­καιο­σύ­νης και της ε­λευ­θε­ρί­ας. Τώ­ρα πια αυ­τοί που ξέ­ρουν και τολ­μούν, που «στέ­κο­νται και μι­λούν» εί­ναι πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ροι α­πό αυ­τό που θα α­πο­κα­λού­σα­με ι­σχνό πε­ρι­θώ­ριο. Εί­ναι τα παι­διά, τα εγ­γό­νια, α­κό­μη και τα δι­σέγ­γο­να αυ­τών, που ό­χι μό­νο γνω­ρί­ζουν, αλ­λά και α­παι­τούν σή­με­ρα την α­να­γνώ­ρι­ση της ταυ­τό­τη­τάς τους. Μα­ζί τους και κά­ποια α­πό τα παι­διά, τα εγ­γό­νια ή τα δι­σέγ­γο­να αυ­τών, που κά­πο­τε ή­ταν α­πό την άλ­λη με­ριά του στρα­το­πέ­δου, στη με­ριά της α­δί­στα­κτης ε­ξου­σί­ας και των συ­νερ­γα­τών τους.

Οι πε­ρισ­σό­τε­ροι εί­ναι σα­φέ­στα­τα ε­νερ­γοί πο­λί­τες, συμ­με­τέ­χουν σε συλ­λό­γους, με πολ­λές και πλού­σιες δρα­στη­ριό­τη­τες, έ­χουν συ­νεί­δη­ση της α­ξί­ας, της α­νε­κτί­μη­της κλη­ρο­νο­μιάς και ι­στο­ρί­ας τους. Μά­λι­στα, α­ντί να γκετο-ποιηθούν -ό­πως έ­κα­νε η δια­σπο­ρά μας, λό­γω άλ­λων συν­θη­κών βε­βαί­ως- μπή­καν στον με­γά­λο κύ­κλο, σ’ αυ­τόν της γης των κολασμένων.

Περ­νώ­ντας τον Έ­βρο σμή­νη κου­νου­πιών ει­σβά­λουν στο λε­ω­φο­ρεί­ο κατά πάνω μας, μέσα στα ρουθούνια μας. Εί­ναι α­να­πό­φευ­κτα τα τσι­μπή­μα­τά τους ό­ση ώ­ρα περιμένουμε τον συ­νο­ρια­κό έ­λεγ­χο, μέ­σα στα μαύ­ρα με­σά­νυ­χτα. Το βου­η­τό τους με­τα­τρέ­πε­ται μέσα μου στη με­λω­δί­α του “Αερικού”… «ό­σες κι αν χτί­ζουν φυ­λα­κές, κι αν ο κλοιός στε­νεύ­ει, ο νους μας εί­ναι α­λη­τα­ριό, που ό­λο θα δρα­πε­τεύ­ει…»