-Ηλίας Τσιρκινίδης: Ένας μεγάλος Πόντιος ποιητής

Εμείς οπισ’ θα κλώσκουμες
σ’ εκείνα τα στερέας
τ’ εγνώριμα, τα έμορφα
τα παντολαλεμένα.
ξαν’ με τ’ αληγορόπλεα
καράβια αρματωμένα
τραντέλλενοι, δρακέλλενοι
και δρακελλενοπούλεα.

.

Στον ελλαδικό χώρο η ποντιακή ποίηση αναπτύχθηκε και πήρε λόγιες μορφές ιδιαιτέρως σημαντικές. Είχε εξαιρετικούς εκπροσώπους, όπως φυσικά και πολύ ενδιαφέροντες λαϊκούς ποιητές. Ο νεότερος από τους εκπροσώπους της ποιοτικής ποίησης είναι ο Κώστας Διαμαντίδης, που ανηκει στη δεύτερη προσφυγική γενιά.

Ο κορυφαίος της πρώτης γενιάς των προσφύγων ήταν ο Ηλίας  Τσιρκινίδης. Χαρακτηριστικό δείγμα της ποίησής του είναι το παρακάτω:

-Το προζύμι της Σαντάς

Περιπλανώμενοι στη διαδικτυακή θάλασσα, η μοίρα μας έβγαλε στο «ηλεκτρονικό καφενείο του Ρεθύμνου..!» και από εκεί σ’ ένα εξαιρετικό διήγημα για τη Σάντα του Πόντου  και τη Τζεντώ της Συληβρίας. Αναδημοσιεύουμε αυτό για τη Σάντα (ή επί το σωστότερον: Σαντά)

 

Το προζύμι της Σαντάς στις πινακωτές του χωριού μας

-«Νέτση κούτση στα…στα, επέρε σ’ ατο και ξάϊ πα’ κί στέκ’ς, τελεμονήν πα κ’ εχ’ς», θυμώνει ο μπάρπα Γιάννες, γιατί Ισχανάντων Σαντάς αυτός, Τζεντώ Σηλυβρίας η κυρά Χριστίνα, από δυο διαφορετικά κομμάτια του ακριτικού Ελληνισμού.

-Εμείς σην Σαντάν, ούτε προίκας ήξεραμ’, ούτε προξενήτρας κι ο γάμον πα, θέλει τύμπανα κι εκκλησία ψάλτεν.

Mε φώτισε η τσαραμπούλα

Το παρακάτω άρθρο του Vahit Tursun (ελληνόφωνου κατοίκου του Πόντου-σήμερα στη βορειανατολική Τουρκία) δημοσιεύτηκε στo περιοδικό Άρδην, τ.56 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ’05. Η προσπάθειά του μπορεί να θεωρηθεί, το λιγότερο, συγκινητική. «Τσαραμπούλα» αποκαλείται στα ποντιακά η πυγολαμπίδα

Mε φώτισε η τσαραμπούλα

Του Vahit Tursun*

ΠΡΙΝ ΤΕΣΣΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ ήταν περίπου (2001), όταν ξεκίνησα να μαζεύω τις ελληνικές μας λέξεις, που χρησιμοποιούμε στην περιοχή Κατωχωρίου (Κατωχώρι=Τσάικαρα Caykara), κοντά στην περιοχή Όφη (Οf) του σημερινού Πόντου.

Στην αρχή, οι πρώτες λέξεις που μπόρεσα να θυμηθώ δεν ξεπερνούσαν τις μερικές εκατοντάδες και γι’ αυτό απογοητεύτηκα. Σκέφτηκα ότι δεν θα μπορούσα να μαζέψω αρκετές λέξεις ώστε να βγάλω ένα λεξικό του χωριού μου, το οποίο θα άξιζε να εκδοθεί. Γιατί, με μερικές εκατοντάδες λέξεις, μόνα ένα μικρό φυλλάδιο μπορούσα να βγάλω, και όχι λεξικό.

Αφού είχα μαζέψει μερικές λέξεις σκέφθηκα να προχωρήσω μέχρι τέλος, να καταγράψω τα ήθη και έθιμα του χωριού ώστε με όλα μαζί να μπορέσω να συμπληρώσω ένα βιβλίο με κάμποσες σελίδες, για να πω ότι συνέβαλα στην καταγραφή ενός άγνωστου -για τους υπόλοιπους- πολιτισμικού φαινομένου.
Περνώντας ο καιρός, όλο και προσπαθούσαμε με την γυναίκα μου να θυμηθούμε δικές μας λέξεις και, όσες θυμόμασταν, τις καταγράφαμε σε ένα τετράδιο. Ακόμη και στην οικοδομή που δουλεύαμε μαζί, όσες θυμόμασταν στον αμέσως τις σημειώναμε σε ένα τετράδιο. Ακόμη και στην οικοδομή που δουλεύαμε μαζί, όσες θυμόμασταν αμέσως τις σημειώναμε σ’ ένα χαρτάκι για να μην τις ξεχάσουμε αργότερα. Θυμάμαι πολλές φορές να σηκώνομαι από το κρεβάτι μου τη νύχτα για να γράψω τη λέξη που είχα θυμηθεί.

Εκτός από αυτές που θυμόμασταν, εμείς ρωτούσαμε τους δικούς μας που ζούνε στην Ελλάδα και μένανε στην ίδια περιοχή με μας, αν ξέρανε λέξεις οι οποίες δεν χρησιμοποιούνταν καθημερινά, ή και λέξεις που πιθανόν να είχαμε ξεχάσει.

Μέσα σε έξι μήνες περίπου είχαμε μαζέψει χιλιάδες λέξεις και τότε άρχισα να σκέπτομαι να βγάλω ένα ξεχωριστό λεξικό. Γιατί, μαζί με τις φράσεις που θα χρησιμοποιούσα για την κάθε λέξη, το έργο θα έφτανε τις 400- 450 σελίδες περίπου.
Τελικά, η προσπάθεια να μαζέψουμε λέξεις μας πήρε τρία χρόνια περίπου και μπορέσαμε να μαζέψουμε 6.000 (έξι χιλιάδες) λέξεις, οι οποίες πιστεύω ότι είναι το 80% περίπου της ποντιακής διαλέκτου που χρησιμοποιούμε στην Περιοχή μας.

-Κυριακή 19 Οκτωβρίου στο Μεσόβουνο: θυμόμαστε το Ολοκαύτωμα

ΔΕΝ ΞΕΧΝΑΜΕ ΤΟ ΝΑΖΙΣΜΟ

Τιμάμε τα 73 χρόνια από το α’ Ολοκαύτωμα (1941) του Μεσόβουνου
και τα 70 από το δεύτερο (1944):

Μεσόβουνο Κοζάνης: το Χωριό της Αντίστασης

διαβάστε τη συγκλονιστική  μαρτυρία στα ποντιακά του αυτόπτη μάρτυρα Αντώνη Παραστατίδη

-Ο Κάτω κόσμος στα ποντιακά δημοτικά τραγούδια

«Ο Κάτω κόσμος στα ποντιακά δημοτικά τραγούδια»

της Γιώτας Ιωακειμίδου

http://www.schooltime.gr/2014/09/02/kato-kosmos-sta-pontiaka-dimotika-tragoudia/#.VAYSLsWSyex

Η αντίληψη των ποντίων για τον κάτω κόσμο είναι επηρεασμένη από την αρχαιότητα και τον χριστιανισμό σε ένα συνταίριασμα. Η κοσμοθεωρία τους έχει στοιχεία αρχαιοελληνικά, είναι ο Άδης των αρχαίων με όλα τα χαρακτηριστικά του, αλλά και ο τόπος κολασμού στον χριστιανισμό και την λαϊκή φαντασία. Οι πόντιοι διατηρούν μια παράδοση που ανάγεται στον όμηρο και ο κάτω κόσμος απηχεί την αρχαία παγανιστική μυθολογία για τον Άδη. Παράλληλα όμως υπάρχουν και οι αφηγήσεις των συναξαριστών και οι παραστάσεις του Άδη στις εκκλησίες που δημιούργησαν στον λαό την αντίληψη ότι είναι ένας τόπος φοβερός με μαρτύρια και βασάνους.

 

-Καλά περνάνε στο Κιλκίς…

-Για την αληθινή ελληνοτουρκική φιλία

από: http://epontos.blogspot.gr/2014/04/Pontos17.html

 

Δείτε τα δικά μας, για τη συνάντηση Ποντίων από τις δύο χώρες και όσων μοιράζονται την μουσική απόλαυση που προσφέρει ο ποντιακός πολιτισμός:

 

-ΟΙ ΠΟΝΤΙΟΙ της ΤΟΥΡΚΙΑΣ

-Vahit Tursun: Ένας ελληνόφωνος γράφει στην “Radikal”

-Ömer Asan. Μια συνέντευξη

-Οι Έλληνες της Μαριούπολης

Έλληνες στην Αζοφική από τον 6ο αιώνα π.Χ.

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΣΛΑ*
από http://kars1918.wordpress.com/2014/03/13/crimea-marioupolis/

ΣΤΑ ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΟΛΟΙ ΑΠΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ «ΓΡΑΙΚΟΙ».
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΔΙΑΙΡΟΥΝΤΑΙ ΣΕ ΔΥΟ ΠΕΡΙΠΟΥ ΙΣΕΣ ΟΜΑΔΕΣ,
ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΤΑΤΑΡΟΦΩΝΟΥΣ

Η ιστορία των Ελλήνων της Αζοφικής είναι αντικείμενο μελέτης από το 19ο αιώνα. Ομως έως σήμερα κρύβει πολλά αινίγματα. Είναι γνωστό ότι οι πρόγονοί τους ζούσαν στην Κριμαία από τα βυζαντινά χρόνια. Κάποιοι επιστήμονες, όπως οι Θ. Χαρατχάι και Α. Μπιελιέτσκι, θεωρούν ότι τα λαογραφικά δεδομένα οδηγούν πιο πίσω, στον 6ο αιώνα π.Χ. Στην Κριμαία ζούσαν μέχρι και το 1778, όταν με πρωτοβουλία της Μεγάλης Αικατερίνης 18.394 Ελληνες μεταφέρθηκαν στις βόρειες ακτές της Αζοφικής Θάλασσας.

Εκεί, στις εκβολές του ποταμού Κάλμιους, ίδρυσαν προς τιμήν της Παναγίας την πόλη Μαριούπολη και στη γύρω περιοχή είκοσι ελληνικά χωριά. Με τον καιρό, ο αριθμός των χωριών αυξάνεται και αρχίζουν να βαφτίζονται με ονόματα που προέρχονται από την ελληνική ιστορία: Αθήνα, Χερσόνησος, Μακεδόνοφκα, Βυζάντιο.

Στα επίσημα έγγραφα όλοι αποκαλούνται «Γραικοί». Πολιτισμικά διαιρούνται σε δύο περίπου ίσες ομάδες, τους ελληνόφωνους και τους ταταρόφωνους. Οι ελληνόφωνοι με τη σειρά τους διαιρούνται σε πέντε γλωσσικές υποομάδες και αυτοαποκαλούνται «Ρουμέοις» και «Γραικοέλληνες». Οι ταταρόφωνοι μιλούν διάφορες διαλέκτους της κριμαιοταταρικής γλώσσας και ονομάζουν τον εαυτό τους «ουρούμ», «Γραικοτάταρους» και «Παζαριώτες».

Ελληνική Σοβ. Αυτονομία

-Για τα ποντιακά και για το θάνατο των μικρών γλωσσών

Προσέγγιση των φαινομένων της συρρίκνωσης και του θανάτου των γλωσσών

Το Ίδρυμα για τις Απειλούμενες Γλώσσες, σε αναφορά του πριν από μερικά χρόνια, σημείωνε ότι η πλειοψηφία των γλωσσών σε όλο τον κόσμο είναι επιρρεπής όχι μόνο στη φθορά, αλλά και στον αφανισμό, ενώ το ½ από αυτές βρίσκεται ήδη πέραν του απλού κινδύνου. Σε μια στατιστική του ανασκόπηση, ο Krauss υπολογίζει ότι, ενώ στην προϊστορική εποχή οι άνθρωποι μιλούσαν κατά πάσα πιθανότατα δέκα με δεκαπέντε χιλιάδες γλώσσες, σήμερα ο αριθμός των ομιλούμενων γλωσσών έχει μειωθεί περίπου στις έξι χιλιάδες, ενώ μειώνεται ταχύτατα. Υπολογίζει ότι τον επόμενο αιώνα θα εξαφανιστεί το 90% των γλωσσών, ενώ το υπόλοιπο 10% (εξακόσιες γλώσσες περίπου) έχει εξασφαλίσει την ύπαρξή του μέχρι το έτος 2100. Ήδη σήμερα ένα ποσοστό μεταξύ του 20% και 50% των γλωσσών του κόσμου δεν μαθαίνονται από τα παιδιά, πράγμα που σημαίνει ότι βρίσκονται πέρα από τη φάση του απλού κινδύνου και θα εξαφανιστούν μέσα στον επόμενο αιώνα…

Τέτοιου είδους υπολογισμοί και στατιστικά στοιχεία αναμφισβήτητα εγείρουν ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις. Η φύση του θέματος ωστόσο, αλλά και η πολιτισμική πραγματικότητα που το περιβάλλει είναι τέτοια, που αναμφισβήτητα τέτοιου είδους αντιδράσεις δεν πρέπει να εκληφθούν ως παράξενες ή μη φυσιολογικές, καθώς σχετίζονται με τις γλωσσικές πρακτικές και τις επιλογές των ομιλητών, αλλά και με κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής υφής παράγοντες.

Τι εννοούμε όταν λέμε ότι μια γλώσσα πεθαίνει;

Σίγουρα αυτή η φράση είναι μεταφορική και καλό θα ήταν να μη θεωρήσουμε ότι η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός, που όπως και οι υπόλοιποι, γεννιέται, αναπτύσσεται και κάποια στιγμή πεθαίνει. Ο γλωσσικός θάνατος, αλλά και η γλωσσική υποχώρηση και συρρίκνωση, είναι έντονα κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα, όπως θα φανεί και στη συνέχεια. Ας δούμε όμως καλύτερα τί σημαίνει κάθε όρος, προκειμένου να μπορέσουμε να στοιχειοθετήσουμε τους παράγοντες εκείνους που συντελούν στο θάνατο μιας γλώσσας.

Η γλωσσική συρρίκνωση είναι το φαινόμενο εκείνο, το οποίο αναφέρεται στις απώλειες και τους περιορισμούς χρήσης που υφίσταται μια γλώσσα ή μια διάλεκτος ως αποτέλεσμα της επαφής της με άλλες γλώσσες ή διαλέκτους. Συνιστά ιστορικά τη διαδοχή μιας ισότιμης και δημοκρατικής συνύπαρξης γλωσσών από μια κοινωνικά διαστρωματωμένη συνύπαρξη. Σε μια τέτοια περίπτωση η γλώσσα με την ισχυρότερη συμβολική κυριαρχία ωθεί την κοινωνικά ασθενέστερη σε βαθμιαία εξασθένηση και πιθανή τελική εξαφάνιση.

-Πώς το τρίβουν το πιπέρι;;;;

Μια πολύ ενδιαφέρουσα (ποντιακή) εκδοχή του γνωστού αποκριάτικου τραγουδιού «πώς το τρίβουν το πιπέρι», από το ελληνικό χωριό Καμπαρντίνκα στο Νότο της Ρωσίας, επί της Μαύρης Θάλασσας:

-‘Μώ το νόμο σ’ και το ΔΝΤ πα…

ΠΛ. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ 2011 : Όταν ο λαός ξυπνά..

Η μεγαλειώδης συγκέντρωση των «αγανακτισμένων» την Κυριακή 5 Ιουνίου 2011, υπήρξε κορύφωση μιας διαδικασίας αυτοοργάνωσης και αυτοέκφρασης ενός τραυματισμένου λαού.  Η ποικιλία των απόψεων, η πολυχρωμία, η άμεση δημοκρατία, ο παραμερισμός των πολιτικών προστατών και των επαγγελματιών επαναστατών  υπήρξαν τα χαρακτηριστικά αυτού του πρωτοφανούς φαινομένου.  Θα αργήσουμε να το κατατάξουμε σε κατηγορία.

Είχε λίγο απ’ όλα: θυμό, ξεγνοιασιά που κάλυπτε το άγχος, απέχθεια, έννοια!

Θύμιζε ΚΑΙ καλοκαιρινό κάμπιγκ ΚΑΙ επαρχιώτικο πανηγύρι (ή φεστιβάλ κομματικής νεολάιας με την τσίκνα των λουκάνικων) ΚΑΙ Μάη του ’68 ΚΑΙ Γούντστοκ. Είχε λίγο απ’ όλα και δεν ήταν τίποτα απ’ όλα αυτά. Ήαν κάτι καινούργιο που θα αργήσουμε να κατάξουμε….

Την μεγαλύτερη πλάκα είχαν οι πολιτικοί νταβατζήδες. Οι του ΠΑΜΕ στις παρυφές της συγκέντρωσης μοίραζαν προκηρύξεις. Τα κοριτσάκια του ΣΕΚ πιο τολμηρά βρίσκονταν μέσα στη συγκέντρωση για να κάνουν… ακτιβισμό. Και άλλοι πολλοί που ονειρεύονταν τον εαυτό τους σε ρόλο Λένιν, το πλήθος να ουρλιάζει κάτω απ’ την εξέδρα από ηδονή  και οι ίδιοι ως εξ αποκαλύψεως πρωτοπορία να οδηγούν τον αμαθή λαό στην απόκτηση…. ταξικής συνείδησης πριν τον κυβερνήσουν!

Με τέτοιες εκδηλώσεις οι ολοκληρωτικές-αντιδραστικές αντιλήψεις που γέννησε το Κόμμα Νέου Τύπου και η ψευδαίσθηση της «επαναστατικής πρωτοπορίας» πάνε περίπατο και στη θύμιση έρχεται η μοναδική Ρόζα…

-Ένα εκπληκτικό τραγούδι!

-Η αντιπολεμική Λυσιστράτη στα ποντιακά…

Σε ελεύθερη απόδοση του Κώστα Διαμαντίδη

Γνωστός ο όρκος καθώς και το αντιπολεμικό περιεχόμενό του. Αφού  λοιπόν πληροφόρησε η Λυσιστράτη τις γυναίκες της Αθήνας για το διακύβευμα ακολούθησε  ένας έντονος διάλογος μεταξύ Λυσιστράτης και λοιπών  γυναικών ….

…………………….

ΚΛΕΟΝΙΚΗ: ….ασ’ όποιον πράμαν θα ευτάμε αποχήν ;

ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ : …Ατό πα θέλ’ ερώτεμαν ; Ας’ σ’ αγουρί την καϊπανάν….

ΚΛΕΟΝΙΚΗ: Εμέν αν ερωτάς αποχήν γιόκ. Ατό ανάσπαλον ατο..καμίαν πα να μη τελείται ο πόλεμον. «τ’ εμόν η μάνα οντές χάται, μάνα ‘ς ‘σον να μην απομέν»

ΜΥΡΙΝΗ: Εγώ πα, κορίτσια σην ψωλή μ’ αν τελείται κι αν   ‘κι τελείται.

ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ: Νε πουτσή, …εσύ ‘κ’ έσ’νε απράναν , νε καράκαχπε, π’  έλεες «θα κάθουμε και τσερίζ’νε με άμον χαψίν ;»

ΜΥΡΣΙΝΗ: Να τσερίζ’νε με είπα,  ‘κ’ είπα να μην τσερίζ’νε με !

ΚΛΕΟΝΙΚΗ : Το σκατό σ’ να τρώγω, Λυσιστράτη το πουλί μ’, ήντιαν άλλο θέλτς ψαλάφα με….’πε με να πορπατώ οξυπόλτενα απάν’  ‘ς  ‘σα τσιλίδια….να κουρτώ ανέψετα οφίδια….αν θέλτς τον Μητσοτάκην πιλέ ψηφίζω..Άμαν απ’ ατό ν’ αποχωρίουμαι ‘κ’ επορώ….

-Μια συνέντευξη του Ömer Asan στη Λένα Σαββίδου.

   «Στον Πόντο μάνα μου έχω αδελφούς καρδιάς…»

 Μια συνέντευξη του Ömer Asan στη Λένα Σαββίδου.

Πηγή : pontosworld

Αθήνα 8 του Νοέμβρη του 2010 και ο Τούρκος συγγραφέας κι εκδότης, ο βραβευμένος με το βραβείο Ιπεκτσί, Ömer Asan, φθάνει στην Αθήνα για να παραστεί σε εκδήλωση -¬ συζήτηση για τα γυρίσματα του νέου του ντοκιμαντέρ «Πού πάς αδελφέ: Μια Ιστορία Αποχωρισμού» (Kardeş Nereye?: Bir Ayrilik Oykusu). Στα πλαίσια της παραπάνω εκδήλωσης δόθηκε η συνέντευξη στη Λένα Σαββίδου, στην καταγραφή της οποίας συνέβαλαν αποφασιστικά, ο συντονιστής της συζήτησης κύριος Στέλιος Θεοδωρίδης και η συνεργάτιδα του κυρίου Asan στην Ελλάδα και μεταφράστρια, κυρία Sebnem Arslan.
«Η άγνοια της ιστορίας μας σέρνει σε σύγχυση της ταυτότητας. Αυτός που δεν ξέρει την ιστορία του δεν ξέρει και τον εαυτό του. Η παλιά ιστορία της Μικράς Ασίας μπορεί να μην είναι γνωστή ολοκληρωμένα ή ακόμα μπορεί και να αγνοείται εξ ολοκλήρου. Υπάρχουν πολλές αιτίες γι’ αυτό. Θα έπρεπε να μάθουμε τι έγινε στην περιοχή αυτή προ της εποχής των Σελτζούκων. Οι άνθρωποι και οι κοινωνίες πρέπει να υποστηρίζουν τον πολιτισμό τους και την ιστορία τους. Απ’ αυτούς που αρνούνται την ιστορία τους, η ιστορία παίρνει την εκδίκησή της»
Ömer Asan

-Αφιέρωμα στην ποντιακή γλώσσα

Με τον τίτλο «Η Διάλεκτος των Ελλήνων του Πόντου«, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνδιοργανώνει εκδήλωση την Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου και ώρα 19.00 στο κτίριο του 3ου Λυκείου Αιγάλεω (Αγ. Βασιλείου και Λακωνίας 52, Αιγάλεω). Η εκδήλωση συνδιοργανώνεται από την Γενική Διεύθυνση Μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 5ο Γυμνάσιο Αιγάλεω, το 3^ο Γενικό Λύκειο Αιγάλεω και τον Ποντιακό Σύλλογο «Ο Καύκασος».

-Εμέν’ ηγεύ’ σα Εξάρχεια (Εμένα μου πρέπουν τα Εξάρχεια)

Από τη νέα ποιητική συλλογή του Κώστα Διαμαντίδη (Κοσμέτες) που εκδίδεται με τίτλο «Το αχ, το υστερνόν«

Εμέν ‘κι΄πρέπ’ καλόγερος
πουλί μ’ σο΄Αγιον Όρος
εμέναν πρέπ’  σα Εξάρχεια
πουλί μ’ κουκουλοφορος.

Να ζώσκουμαι τρυγώνα μου
μολότοφ και γκαζάκια,
να σύρω ταουτεύ’-ατα
και καίω τα σοκάκια.

Ατοίν που σπέρνε αγράνεμους
ντο θέλ’νε να θερίζνε
και πολεμούνε με τα ΜΑΤ
τι νέοις να φοβερίζνε.

Οι νέοι πάντα αέτς είναι
το αίμαν-ατούν βράζει
κανένας νόμος ‘κ’ επορεί
το χούιν-ατούν ν’ αλλάζει.

Ποίος νέος ‘κι ογράσεψε
ν’ αλλάζ’ την κοινωνίαν;
Πάντα οι νέοι έγραφαν
με τ’ αίμαν Ιστορίαν.

Αρ’ για τ’ ατό όσον ντο ζω
πάντα νέος θα είμαι
κι αν αποθάνω σο ταφί μ’
ανάπαος θα κείμαι.

[‘κι, ‘κ‘=δεν (απ’ το ουκί), ταουτεύω=σκορπάω,  ατά=αυτά, ζώσκομαι=ζώνομαι, ατοίν=αυτοί, ντο=τι, αγράνεμους=άγριους άνεμους, αέτς=έτσι, ατούν=αυτών, χούι=συνήθεια, ογρασεύω=προσπαθώ , αρ’=έτσι, άρα, ταφί=τάφος, ανάπαος=ανήσυχος, μη αναπαυμένος]

-Rap of Europontians (2009)

https://www.youtube.com/channel/UC4OAjqKqneMSX-G1I92QX_w

—————————————————————

μια (μάταιη) πρόταση του 2009 προς τους νεολαίους της ΠΟΕ: Καλέστε τους Γιουροπόντιανς σε μια   ραπ-ροκ συναυλία στα ποντιακά.

Ας ξεφύγουμε πλέον από το συντηρητισμό των δασκάλων και των μεγάλων και ας προσπαθήσουμε να πειραματιστούμε…

—————————————————————

Λίγες μέρες πριν είχαμε ένα αφιέρωμα στην ποντιακή διάλεκτο. Είναι αλήθεια ότι το γράψαμε με το άγχος και την απελπισία του Ελλαδίτη που βλέπει αυτές τις παλαιές γλωσσικές μορφές να εξαφανίζονται από τη σύγχρονη Ελλάδα στο πλαίσιο μιας (σχεδόν περατωμένης) διαδικασίας πολιτιστικής ομογενοποίησης , υπό τη σκληρή γλωσσική επικυριαρχία της δημοτικής.

Όμως, εκεί που η ποντιακή διάλεκτος λειτουργεί  ακόμα ως μητρική γλώσσα, υπάρχει πρωτότυπη μουσική παραγωγή στα ποντιακά. Έκφραση αυθόρμητη, χωρίς τον ιδεολογικό καταναγκασμό που δημιουργεί η ψυχολογική ανάγκη αντίστασης στην αφομοίωση.

Τέτοια λοιπόν παραγωγή συναντιέται σήμερα στους ποντιόφωνους ομογενείς πρόσφυγες από τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ. Νέοι πρόσφυγες της δεκαετίας του ’90 και εντεύθεν, που δυστυχώς ούτε οι παλιοί πρόσφυγες του ’22 κατανόησαν και αγκάλιασαν, και μάλλον τους φέρθηκαν με τον ίδιο τρόπο που φέρθηκαν οι «ντόπιοι» στους πρόσφυγες παππούδες μας. Ας ακούσουμε μερικά χαριτωμένα (και όχι μόνο) κομμάτια!

-Σάκη προχώρα, σε θέλει όλη η χώρα

The girl is going to parhar: Η εξαθλίωση της Eurovision μας θύμισε ένα απολαυστικό κείμενο του Κοσμέτε, που γράφτηκε για μια παλιότερη διοργάνωση, αλλά παραμένει απελπιστικά επίκαιρο. Ας το απολαύσουμε:

Οφέτος άλλο πελλιάν εχτέθαμε. Εγάμεσαν εμας με τη γιουροβίζιον και με το κωλοζούλιγμαν τσή Παπαρίζενας. Αν ερωτάς κάτιναν Ρωμαίον ποίος έτον ο Ελύτης, θα λέει σε , ατός π’ ευτάει φρυγανιές Ελίτ. Για τον Σεφέρην ζατήμ κι ερωτώ, θα λένε, ατός πού έχ σχολήν οδηγών, ή ότι έν του Σεφερλή  ύρ’…..Αοίκον μιλλετ είμες, κι ατό λέγν’ατο εθνικόν περηφάνειαν. Εντραπέστεν ολίγον,εντραπέστεν. Σ’σόν κόσμον έν και θάνατος. Τά δεκάρια και τά δωδεκάρια ντό παίρνε τά παιδία τουν ς’ σό σκολείον εκές κανείς κι κλώσκεται να τερεί. Ρωτάς ατα, ποίος είπεν το ΟΧΙ και λέγν εσε, ο Αλή Πασιάς.

-Ένας θρήνος για τον Χρύσανθο

Πέρασαν ήδη τέσσερα χρόνια από το θάνατο του μεγάλου Πόντιου τραγουδιστή Χρύσανθου Θεοδωρίδη, γόνου Ελλήνων προσφύγων από το Καρς του Καυκάσου.

Με αφορμή το θάνατό του ο Πόντιος ποιητής Κώστας Διαμαντίδης, ο τ’ εμέτερον ο Κοσμέτες, έγραψε έναν συγκλονιστικό θρήνο. Ξεκινά με τους εξής στίχους :

ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΕΧΑΘΑΝΕ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΙΑΝΤ ΕΠΗΓΑΝ,

ΚΑΙ ΜΑΝΑΧΟΝ ΑΘΑΝΑΤΑ Τ’ΕΣΑ ΤΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ

 (Βασίλεια χαθήκανε και βασιλιάδες πάνε, μονάχα όμως αθάνατα μένουν τα δικά σου τραγούδια)

Και νιά τά λόγια τ’ εύκαιρα πού παίρει ατα η αέρα

Ατά λέγν’ατα εύκαιροι, ν’ ακούγν’ατς ε οι άλλοι

Αν έκουγαν οι αποθαμέν’ θ’ ελάγγευαν κι εσκούσαν.

-Να προστατέψουμε τη γλώσσα μας

 21 Φεβρουαρίου: Διεθνής Hμέρα Μητρικής Γλώσσας  

Ένας από τους σημαντικούς σύγχρονους λογοτέχνες είναι ο Κώστας Διαμαντίδης, ο οποίος επιμένει να γράφει στην ποντιακή διάλεκτο.  Τα έργα του «Τ’ αναντί του ρου», η μεταγραφή της «Λυσιστράτης» στην ποντιακή, το «Ροδάφνον», και η ποιητική συλλογή «Ονέρτα πόνια τάματα» έχουν βγει έξω από τα στενά όρια της εθνικοτοπικής ομάδας. Με αφορμή τη σημερινή Διεθνή Ημέρα Μητρικής Γλώσσας έγραψε: «H γλώσσα, η ιστορία,  τα ονόματα φέρνουν μαζί τους το φορτίο των αιώνων όχι για να διατηρήσουν τη συντηρητική του φόρμα, αλλά για να κρατήσουν ζωντανή τη συνέχεια και την επίτευξη της όποιας προόδου.

-Πoιός θυμάται τον Καλατράβα;

Οπέρς κεκά εγάμεσαν εμας με την Ολυμπιάδαν, με τ’αρχαίον τεά το πνεύμαν τ’ αθάνατον (αθάνατον κλεφτουριά) και με του Καλατράβα το σκέπαστρον (απάν ατουν να κρεμίεται).

Έφααν ετσερίαν κι επ’ εκεί έλειψαν ατο και ς’σό καμίσν εμουν και άλλο τσιρνίαν κι εξέγκαν κι εσκώθαν εδέβαν πλάν….. Πλερώστεν ατώρα περήφανοι Ρωμαίοι και σουμά ς’εσάς εμείς πά τά βούδια, πού είμες περήφανοι πού ‘κι είμες άμαν εσας Ρωμαίοι.

 

-Οι…. σερσερήδες τη Κοσμέτε!

Όλια εποίκεν το μουνίν, έλεεν η σχωρεμέντσα η γραία η Κοντάβα, θα φυσά και τά σαχτάρια.

Αχά και τ’εμέτερον. Σεπεπί τη γενοκτονίας, έναν σουρίν εύκαιροι, σερσερήδες απαίδευτοι και αβαράδες, πού με το λύκον τρών το πρόβατον και με τον οικοκύρν εθε κάθουνταν και μοιρολογούν ατο, εφέκαν τά μπαράκια και τά μεϊχανάδες κι άμον γουτουρεμέν έτρεχαν σ’σα ράδια και ς’σά τελεοράσεις και έθαψαν κι’άλλο βαθέα τ’ αποθαμένς εμουν. Θα κουρτούν τον κόσμον, αδελφόπο μ’, άλλο μιγκίν κι παίρ’.

-Έλα, σο msn ελέπω σε

Παλιό αλλά καλό!

Περιπλανώμενος (η)  στο διαδίκτυο μπορείς να ανακαλύψεις και διαμαντάκια!  Κάτι τέτοια βρήκα και ‘γω στις Άθλιες Κόρες που στο Ναό τους λατρεύουν την Θεά (Κ)αφροδίτη.

Και οι εξομολογήσεις των Ιερειών της Θεάς, dannossiel (1η και 2η εξομολόγηση) και  Εrisabetsu (3η εξομολόγηση) είναι -τουλάχιστον- γοητευτικές!