-Μπορεί να κυβερνήσει η Αριστερά;

Posted 01/02/2014
Filed under: Αριστερά, Ελευθεροτυπία |

Με τον τίτλο αυτό δημοσιεύτηκε στην σαββατιάτικη Ελευθεροτυπία ένα κείμενο του Βλάση Αγτζίδη μ’ αφορμή την έκδοση ενός βιβλίου από τις εκδόσεις Τόπος. Το δημοσιευμένο κείμενο είναι το εξής:

————————————————————–

Η προοπτική να έρθει πρώτο ένα κόμμα της Αριστεράς στις επόμενες κοινοβουλευτικές  εκλογές έχει κάνει εξαιρετικά επίκαιρο τον προβληματισμό για τη δυνατότητά της να κυβερνήσει τον τόπο. Το δημόσιο διάλογο ήρθε να εγκαινιάσει μια νέα έκδοση με τίτλο «Κυβέρνηση της Αριστεράς. Δρόμος για το μέλλον ή παρένθεση» (εκδ. Τόπος, Αθήνα, 2013).

Όσο και αν το ερώτημα φαντάζει νέο, εν τούτοις η συζήτηση έχει αρχίσει εδώ και 150 χρόνια, από την εποχή της Α’ Διεθνούς  (περί το 1850) και της Παρισινής Κομμούνας (1871), έως το Μάη του ’68 και τη σοβιετική κατάρρευση (1991) και κατά καιρούς έχει γίνει ένα από τα σημαντικότερα θέματα του διαλόγου –και όχι μόνον εντός της Αριστεράς. Κορυφαίες στιγμές αυτού του διαλόγου, αλλά και των σφοδρών συγκρούσεων, υπήρξαν:

* Η μεγάλη ιδεολογική σύγκρουση -που μπορεί να θεωρηθεί και η πρώτη σχετική- για το «κράτος» και τη συνωμοτική αντίληψη που έλαβε χώρα μεταξύ των αναρχικών υπό τον Μιχαήλ Μπακούνιν και των κομμουνιστών υπό τους Μαρξ και Ενγκελς.

* Η ιδεολογική σύγκρουση με τους δεξιούς σοσιαλδημοκράτες τύπου Μπερστάιν για τα όρια της μεταρρύθμισης.

* Η σύγκρουση της Λούξεμπουργκ, του Τρότσκι και του Πλεχάνοφ με τον Λένινγια το ζήτημα ή μη της πρωτοκαθεδρίας του κόμματος. 

-Με αφορμή την δολοφονία των Λούξεμπουργκ και Λίμπνεχτ από τους σοσιαλδημοκράτες

Ρόζα Λούξεμπουργκ και Καρλ Λίμπκνεχτ
.

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΕΦΑΛΗ*
.

Η ήττα των Γερμανών Σπαρτακιστών στις συγκρούσεις του Ιανουαρίου 1919 σφραγίστηκε με την ωμή δολοφονία των δύο επιφανών ηγετών τους, της Ρόζας Λούξεμπουργκ και του Καρλ Λίμπκνεχτ. Μετά τη σύλληψη και το βασανισμό τους, στις 15 Ιανουαρίου, πυροβολήθηκαν από τα Φράικορπς, με τις ευλογίες του τότε υπουργού Αμυνας, σοσιαλδημοκράτη Γκούσταβ Νόσκε.

 Το σώμα της Λούξεμπουργκ πετάχτηκε σε ένα κανάλι του Βερολίνου, ενώ ο Λίμπκνεχτ μεταφέρθηκε ανώνυμα στο νεκροτομείο. Με τη δολοφονία τους, η αντίδραση της εποχής απαλλάχτηκε από τους δύο πιο «επικίνδυνους» σπαρτακιστές ηγέτες που φοβόταν βάσιμα ότι θα έδιναν ώθηση στην επαναστατική εξέλιξη.

Η Λούξεμπουργκ και ο Λίμπκνεχτ γεννήθηκαν κατά μια παράξενη σύμπτωση την ίδια χρονιά, το 1871, χρονιά της παρισινής Κομμούνας. Μετά την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1914, ξεχώρισαν ως οι κύριοι εκπρόσωποι της επαναστατικής πτέρυγας του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD). Σχεδόν όλη η ηγεσία του κόμματος, περιλαμβανόμενου του βασικού θεωρητικού του, του Κάουτσκι, θα υποστηρίξει τότε την πολεμική προσπάθεια, υιοθετώντας μια «σοσιαλπατριωτική» θέση. Η Λούξεμπουργκ και ο Λίμπκνεχτ, αντίθετα, μαζί με την Κλάρα Τσέτκιν, αποκαλύπτουν το χαρακτήρα του πολέμου ως μιας ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης, αποτέλεσμα των ανταγωνισμών των μεγάλων δυνάμεων για το μοίρασμα του κόσμου.

-Διανοούμενοι, Μεταξάς και φασισμός

Μεταξύ ιδεολογίας και πραγματικότητας

ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΜΠΟΓΙΑΤΖΗ*

http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=27/10/2013&id=394330

Πολλοί διανοούμενοι δήλωσαν παρόντες στην «Πνευματική Επιστράτευση», σε πλαίσιο καθορισμένο από τη δικτατορία και με άξονες κοντινούς στις αναζητήσεις τους

Η απόρριψη του ιταλικού τελεσιγράφου από τον Ι. Μεταξά, κωδικοποιημένη στο «Οχι», και σήμερα ακόμη προκαλεί αντιπαραθέσεις: είπε (ή γιατί είπε) το «Οχι» ο Μεταξάς; Μια «κεντροδεξιά» ερμηνεία, στηριγμένη στη ρήξη του Μεταξά με τους κατ’ αυτήν δήθεν ομοϊδεάτες του, βρήκε στο «Οχι» τον αντιφασισμό του. Μια αντίστοιχη «κεντροαριστερή» διακήρυξε ότι «το Οχι το είπε ο Λαός», εξαναγκάζοντας το δικτάτορα να εκφράσει παρά τη θέλησή του το λαϊκό αντιφασισμό.

Απαντήσεις καθορισμένες από τη μεταπολεμική απαξίωση του φασισμού μάλλον επιβάλλουν πολυπλοκότερη θέαση της εποχής. Δύο στοιχεία αυτής της πολυπλοκότητας αναφέρονται εδώ.

Πρώτον, ότι η σημασία του φιλοβρετανικού προσανατολισμού της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου δεν πρέπει να υπερτονίζεται στην ερμηνεία του «Οχι». Είναι γνωστή, τονίζει ο Mark Mazower στη «Σκοτεινή Ηπειρο», η άποψη Βρετανών πολιτικών, όπως οι Τσόρτσιλ και Τσάμπερλεν, για το ασύμβατο μεσογειακών λαών-δημοκρατίας. Συνεπώς, η συμμαχία με τη Βρετανία δεν καθιστούσε αυτομάτως κάποιον αντιφασίστα. Εξάλλου, ο Γιώργος Σεφέρης, που λόγω θέσης κάτι παραπάνω γνώριζε, έγραφε στο «Χειρόγραφο Σεπ. ’41» ότι οι άνθρωποι του (φασιστικού κατ’ αυτόν) καθεστώτος δεν αναφέρονταν καν σε πόλεμο εναντίον του Αξονα, αλλά εναντίον ή της Ιταλίας ή των ιταλικών στρατιωτικών δυνάμεων.

-Tσε Γκεβάρα: Ο Άρης Βελουχιώτης της Νότιας Αμερικής

46 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ, ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ

 

Τσε Γκεβάρα 1928-1967: Ο ασυμβίβαστος επαναστάτης

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ (*)

Γιατί άραγε ο Τσε Γκεβάρα παραμένει έως σήμερα μια γοητευτική ιστορική παρουσία; Τι είναι αυτό που κάνει εκατομμύρια ανθρώπους σ’ όλο τον κόσμο να παραπέμπουν μόνο σ’ αυτόν με πολλούς τρόπους, ενώ εκατοντάδες και χιλιάδες άλλοι που συμμετείχαν στις επαναστάσεις του 20ού αιώνα έπεσαν στην αφάνεια;

Η απάντηση είναι μάλλον απλή και σχετίζεται με τη ρομαντική διάθεση που οδηγεί στην αναζήτηση των τέλειων και άδολων ηρώων, την αίσθηση δικαίου και την απέχθεια προς την εξουσία που ενυπάρχει σε κάθε άνθρωπο. Ολες αυτές οι συνθήκες συναντιούνται στο πρόσωπο του Τσε.

«Ο Αργεντινός Ερνέστο “Τσε” Γκεβάρα θα οδηγήσει την περιπέτεια του μαρξισμού στην κορύφωσή της. Στην παγκόσμια ιστορία των επαναστάσεων δεν θα βρείτε άλλον επαναστάτη του ηθικού μεγέθους του Γκεβάρα. Δεν περπάτησε στη γη επαναστάτης πιο “καθαρός” απ’ τον “Τσε”!… Μισός Ισπανός απ’ τη μεριά του πατέρα του και μισός Ιρλανδός απ’ τη μεριά της μητέρας του, θα μάθει από τον πλούσιο και καλλιεργημένο πατέρα και την όμορφη και μορφωμένη μητέρα πως η φτώχεια, εκτός από κοινωνικό και ηθικό πρόβλημα, είναι και πρόβλημα αισθητικό. Ασχημαίνει τον κόσμο. Και τον γεμίζει αρρώστιες…», έγραψε ο Βασίλης Ραφαηλίδης.

Απέναντι στην αδικία

-Αναζητώντας τις αιτίες της άγνοιας για τους Πόντιους της ΕΣΣΔ

Μια εξαιρετική παρέμβαση έκανε ο Χρήστος Κεφαλής στο πλαίσιο του αφιερώματος για τους Έλληνες κομμουνιστές στο Σοβιετικό Μεσοπόλεμο που δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία.

.

Είναι από τα σπάνια κείμενα που τοποθετούν το ζήτημα της άγνοιας και της αδιαφορίας που επέδειξε ο ελλαδικός χώρος και ειδικά η ελλαδική αριστερά για το μεγαλειώδες εκείνο φαινόμενο που τόσο σκληρά συνέτριψε ο σταλινισμός.

Αγνωστες σελίδες της Ιστορίας

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΕΦΑΛΗ, συγγραφέα,
μέλος της Σ.Ε. της «Μαρξιστικής Σκέψης»

Η αποκάλυψη μιας άγνωστης σελίδας της Ιστορίας ρίχνει συχνά νέο φως σε πράγματα που ώς τότε θεωρούνταν αυτονόητα, βοηθώντας να αναθεωρήσουμε τυποποιημένες απόψεις, είτε πρόκειται για την ιστορία ενός λαού είτε για ευρύτερα, κοσμοϊστορικά γεγονότα.

Η ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού στην ΕΣΣΔ ανήκει σε αυτή την κατηγορία των μικρών και μεγάλων άγνωστων σελίδων, που η ανάγνωσή τους αποσαφηνίζει καλύτερα το φόντο και τις διεργασίες μιας εποχής. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, πρόκειται βέβαια για τη μετεπαναστατική Ρωσία και τις εξελίξεις στα χρόνια της ΝΕΠ και στη σταλινική περίοδο. Εξελίξεις που επηρέασαν άμεσα όχι μόνο τις τύχες των εθνών της ΕΣΣΔ αλλά και όλη την πορεία του πλανήτη, μη αφήνοντας απ’ έξω κανένα πεδίο της κοινωνικής ζωής και της ανθρώπινης σκέψης.

Τα πολύτιμα στοιχεία που αποκάλυψε για το θέμα η κοπιαστική ερευνητική προσπάθεια ρίχνουν ένα τοπικό αλλά ζωντανό φως στη σύγκρουση των δυνάμεων που καθόρισαν την πορεία και την έκβαση του πρώτου σοσιαλιστικού πειράματος. Πρόκειται για γεγονότα που, όπως εύστοχα επισημαίνεται, έχουν γενικά αγνοηθεί στην ελληνική ιστοριογραφία, από τη μια γιατί η αποδοχή της ύπαρξης μιας μικρής «σοβιετικής Ελλάδας» δεν συμβάδιζε με τις κλίσεις των συντηρητικών ιστορικών και από την άλλη γιατί η τραγική τύχη των Ελλήνων κομμουνιστών του Πόντου, θυμάτων στην πλειονότητά τους των σταλινικών διώξεων, δεν ανταποκρινόταν στα κλισέ του εγχώριου δογματισμού.

-Κυκλοφόρησε και πάλι η «Ελευθεροτυπία»….

Η  εφημερίδα που σημάδεψε με την παρουσία της όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο ήταν η «Ελευθεροτυπία». Υπήρξε ένα πρωτοποριακό έντυπο και εξέφρασε μια ολόκληρη γενιά καθώς και τις νέες ιδεολογικές τάσεις που εμφανίστηκαν.

Υπήρξε η κυριώτερη εφημερίδα που πρόβαλε τα θέματα του ποντιακού-μικρασιατικού-προσφυγικού ελληνισμού. Αυτό βεβαίως οφειλόταν κατ’αρχάς σε μεγάλο βαθμό στην κυρίαρχη προσωπικότητα του διευθυντή της Σεραφείμ Φυντανίδη, η  οποία όμως διαμόρφωσε ένα φιλικό κλίμα στο οποίο πορεύτηκαν και οι επόμενοι, όπως ο Βαγγέλης Παναγόπουλος.

Στις σελίδες της θα δημοσιευτούν τα πρώτα κείμενα του νέου ριζοσπαστικού κινήματος που ανέτειλε απ’ τα μέσα της δεκαετίας του ’80 και έθετε ως στόχο τον επαναπροσδιορισμό των στόχων του οργανωμένου προσφυγικού χώρου.  Στις φιλόξενες σελίδες της «Ελευθεροτυπία» θα δημοσιευτούν τα πρώτα κείμενα του Μιχάλη Χαραλαμπίδη, του Βλάση Αγτζίδη, του Κώστα Φωτιάδη και άλλων σημαντικών στελεχών και ερευνητών εκείνης της εποχής. Εκεί θα δημοσιευτούν τα πρώτα κείμενα για τους Πόντιους της ΕΣΣΔ από τον Βίκτορα Νέτα και εκεί ο Μάκης Σελαμαζίδης θα παρουσιάσει πρόσωπα είτε από τους νεοπρόσφυγες της ΕΣΣΔ, όπως την Σοφία Σινδοπούλου, είτε από τους ελληνόφωνους της Τουρκίας, όπως τον Βαχίτ Τουρσούν. Στην «Ελευθεροτυπία» θα γράψει για πρώτη φορά σε ελληνικό έντυπο ένας από τους σημαντικότερους ερευνητές των Ποντίων της Τουρκίας, ο Βαχίτ Τουρσούν.

 Η σημαντικότερη παρουσία των θεμάτων αυτών θα γίνει την περίοδο 1987-1997 από τον τ’εμέτερον ιστορικό Βλάση Αγτζίδη με πληθώρα μεγάλων και σημαντικών αφιερωμάτων που περιλάμβαναν ζητήματα περί Γενοκτονίας, ελληνικών κοινοτήτων στη Σοβιετική Ένωση, σταλινικών διώξεων, τα μετασοβιετικά προβλήματα, τις συγκρούσεις στον Καύκασο, το νέο προσφυγικό ζήτημα κ.λπ. Αναλυτικά εκείνη τη θεματολογία μπορείτε να την αναζητήσετε στο μπλογκ του, στο κείμενο για την Εργογραφία.

Η συνεργασία του Αγτζίδη με την «Ελευθεροτυπία» έλαβε τέλος το 1997 όταν συγκρούστηκε με την φονταμενταλιστική ομάδα του «Ιού» , ο οποίος με αφορμή μια σύγκρουση καταπατητών για το βυθό της λίμνης Βεγορίτιδας, διατύπωσε για άλλη μια φορά με βίαιο και βάρβαρο τρόπο τις  αντιπροσφυγικές-ρατσιστικές του θέσεις κατά των Ποντίων.

Στη συνέχεια η φιλοπροσφυγική παράδοση της «Ελευθεροτυπίας» συνεχίστηκε με άλλους αξιόλογους συντάκτες όπως τον Γιώργο Κιούση, τον Γιάννη Τριάντη, τον Βαγγέλη  Δεληπέτρο, τον Μάκη Σελαμαζίδη κ.ά.

 Η ένταξη όλων αυτών, παλιών και νέων φίλων μας, στη νέα έκδοση της «Ελευθεροτυπίας», κάνει το εγχείρημα ακόμα πιο φιλικό.  Ο Βαγγέλης Παναγόπουλος είναι ο νέος διευθυτής, ο Γιώργος Κιούσης συνεχίζει τη σελίδα «Τα ανθρώπινα», ο Γιάννης Τριάντης έχει ονομάσει το ένθετο στη στήλη του «Εύξεινος Πόντος», ενώ ο Βλάσης Αγτζίδης έχει αναλάβει τις ιστορικές σελίδες της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας και συνεργάζεται στην παρουσία βιβλίων στο σαββατιάτικο φύλλο.

Υπάρχουν όμως κι άλλα……

Για την ιστορία της εφημερίδας καταφύγαμε στη Βικιπαιδεία: