Ένα πολύ σημαντικό παραμύθι του Πόντου κυκλοφόρησε πρόσφατα (Δεκέμβριος 2019) από τις εκδόσεις Έρεισμα των Χανίων με τον τίτλο: «ΟΙ ΔΥΟ ΚΛΕΦΤΕΣ. Ένα παραμύθι του Πόντου» με την επιμέλεια του Χρήστου Μαχαιρίδη και την εξαιρετική εικονογράφηση της Κατερίνας Παϊσίου. Τη σύγχρονη απόδοση του παραμυθιού έκανε ο Ιεροκλής Σαββίδης.
Το παραμύθι αυτό διασώθηκε μέσα στους αιώνες και έφτασε έως τις μέρες μας από τον Δημήτριο Κωστικίδη (1910-1991) του Ευσταθίου και της Χαρίκλειας, το γένος Σαββίδη, από τη Γέμουρα, (την αρχαία Γημωρά), της Τραπεζούντας. Συνοπτικά ο μύθος που γύρω του πλέκεται το παραμύθι αναφέρεται σε μια σύζυγο με δύο άνδρες-κλέπτες, που όταν ο ένας φεύγει από την οικογενειακή εστία για να «εργαστεί» τον αντικαθιστά ο άλλος και τελικά επικρατεί ο πιο τυχερός και έξυπνος σύζυγος-κλέφτης.
Αντίστοιχη ιστορία διασώζει ο Ηρόδοτος στην «Ευτέρπη» και ειδικά στο κεφάλαιο του Ραμψίνιτου, όπου αναφέρεται σε ένα μύθο της αρχαίας Αιγύπτου. Όπως γράφει ο Ιεροκλής Σαββίδης, εγγονός του Δ. Κωστικίδη: «Ούτε λίγο ούτε πολύ, η ιστορία που διάβαζα (στον Ηρόδοτο) ήταν ένα μοτίβο από τους ‘’Δυο Κλέφτες’’, ένα αγαπημένο παραμύθι που μου έλεγε ο παππούς μου τη δεκαετία του ’60, όταν ήμουν μικρός. Το θέμα της ιστορίας είναι τόσο ασυνήθιστο, που είναι αδύνατο να πρόκειται για σύμπτωση.»
Ο Χρήστος Μαχαιρίδης, επιμελητής της έκδοσης, γράφει: «Όταν όμως το παραμύθι μεταδίδεται σε άλλη χώρα, αλλάζει και προσαρμόζεται στο νέο πολιτισμικό του περιβάλλον. Οι δύο κλέφτες, το δικό μας παραμύθι, φαίνεται πως εντάσσεται σε αυτόν τον κύκλο των παραμυθιών που … ταξίδεψε στην αρχαία Ελλάδα, για να επιβιώσει στα νεώτερα χρόνια, στα παραμύθια της «Βαθειάς Ελλάδας», όπως αποκαλούσαν τον Πόντο οι λόγιοι της εποχής.
Η λησμονιά όμως δεν είναι μονάχα το έσχατο σπίτι
αυτών που δεν τους θυμούνται οι άλλοι,
είναι συχνά η κρυψώνα που ψάχνουν:
όσοι αδίκησαν, οι σαράφηδες οι τοκογλύφοι της ζωής,
οι κερδοσκόποι του μάταιου κέρδους στον σύντομο βίο μας.
Είναι το άλλοθι, η δικαιολογία, το πρόσχημα αυτών που δεν θέλουν και δεν μπορούν να μεγαλώσουν την ζωή τους με όσα έγιναν πριν
βάζοντας τα μαζί
με όσα θα γίνουν μετά.
«Ειν’αμαρτία να ξεχνάμε»
του Λάμπρου Βαζαίου
Αναζητώντας κάποιες λεπτομέρειες, στο βιβλίο της ζωής του Γρηγόρη Σκαμπαρδώνη θυμήθηκα πόσο μου είχε αρέσει τότε που το έγραψε, ο τίτλος. «Μνήμης αντίδοτον» το είχε ονομάσει ο καλός φίλος. Ταιριαστός ο τίτλος με τον συγγραφέα, τόσο ταιριαστός που με κάνει κάθε φορά να σκέπτομαι, πως δεν είναι ούτε συχνό ούτε εύκολο κάτι τέτοιο στην σχέση του ανθρώπου με το βιβλίο του. Φαίνεται πως η Ζωή μόνο στους ξεχωριστούς το χαρίζει αυτό! Στο νου μου όμως ήρθε αμέσως μετά χωρίς να το καταλάβω, το παράπονο και η «παραγγελιά» της Αγγέλας Παπάζογλου που επέμενε ότι: «είν’αμαρτία να ξεχνάμε»! Πόσο δίκιο είχε λέγοντας το, όταν με το φτωχικό γραφτό της μας μίλησε για την δύσκολη ζωή της.
Όλα αυτά ήρθαν στο νου μου, όταν άρχισα να ψάχνω για τον αποχαιρετισμό του χρόνου, για την γιορτή των Χριστουγέννων, για ό,τι επιτέλους κάνω κάθε χρόνο τέτοιες μέρες! Με τον «τρόπο» του Οδυσσέα και τις αυστηρές οδηγίες του Ιανού, τελείωσα το βιβλίο που ετοιμάζεται αυτές τις μέρες στον «Μένανδρο». Δεν είχα όμως καταλάβει καλά μέχρι τώρα, πόση προσοχή και πόση φροντίδα χρειάστηκε ώστε να μην ξεχαστούν όσα είχαν γλιστρήσει στην άκρη της μνήμης και φαινόταν πως θα χανόντουσαν πια. Ακόμη χειρότερα ήταν για τους δικούς μου ανθρώπους που κινδυνεύανε να είναι η λησμονιά το τελευταίο τους σπίτι. Είδα πόσο πικρή είναι η μετακόμιση αυτή. Δεν ζουν μονάχοι τους οι άνθρωποι, όσο και αν δεν το παραδέχονται οι περισσότεροι. Όσα λένε, όσα κάνουν, όσα σκέφτονται αλλά και όσα ονειρεύονται βαδίζουν μαζί τους. Αυτά τα τελευταία με τα όνειρα μαζί, άλλοτε προπορεύονται και άλλοτε ακολουθούν αργοπορώντας, συχνά όμως βιάζουν το βήμα μας γκρινιάζοντας ανυπόμονα.Συνέχεια →
Με ένα αφιέρωμα στην τέχνη στην ΕΣΣΔ της περιόδου 1917-1956 κυκλοφορεί ο νέος τόμος 29 της Μαρξιστικής Σκέψης. Ο αναγνώστης θα βρει κείμενα για τις πιο σημαντικές τέχνες – πεζογραφία, ποίηση, κινηματογράφος, θέατρο, μουσική, ζωγραφική – προερχόμενα από επιφανείς μαρξιστές του παρελθόντος και κυρίως από σύγχρονους μαρξιστές και άλλους ερευνητές.
.
Αναλύονται τα πιο δημιουργικά ρεύματα της σοβιετικής τέχνης που έφεραν τη νεαρή ΕΣΣΔ στην παγκόσμια πρωτοπορία σε τομείς όπως ο κινηματογράφος, το θέατρο, η μουσική κ.ά. Ταυτόχρονα φωτίζονται οι καταστροφικές συνέπειες του σταλινισμού στην καλλιτεχνική δημιουργία αλλά και οι προσπάθειες των καλλιτεχνών να τις υπερβούν, ξαναβρίσκοντας το νήμα της επανάστασης.
.
Η θεματολογία του αφιερώματος περιλαμβάνει την αναδιοργάνωση των τεχνών στα χρόνια της επανάστασης, την Αβανγκάρντ της δεκαετίας του 1920 στη ζωγραφική, το θέατρο και τον κινηματογράφο, τις θεωρητικές αναζητήσεις των χρόνων της επανάστασης και τις διαμάχες της δεκαετίας του 1930 για το ζήτημα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, τη λογοτεχνία του «Ξεπαγώματος» και τον κινηματογράφο του «Νέου Κύματος». Ταυτόχρονα παρουσιάζεται η συνεισφορά εμβληματικών μορφών όπως οι Γκόρκι, Γεσένιν, Μαγιακόβσκι, Αϊζενστάιν, Μέγιερχολντ, αλλά και άγνωστοι σημαντικοί λογοτέχνες όπως ο Πάβελ Βασίλιεφ, η Ιρένε Οντοέβτσεβα κ.ά. Συζητείται ακόμη η πρόσληψη του Σαίξπηρ και του Πικάσο στην ΕΣΣΔ και παρουσιάζεται καταληκτικά η αποτίμηση της μεταχείρισης των καλλιτεχνών στη σταλινική και μετασταλινική περίοδο από τον Ν. Χρουστσόφ.
Ο τόμος ολοκληρώνεται με το Β΄ μέρος του άρθρου του Θ. Αλεξίου για το ζήτημα του φασισμού.
Ακολουθεί απόσπασμα από το άρθρο της Σοφίας Χατζοπούλου «Ο Μαγιακόβσκι και η γραφειοκρατία. Ένα σχόλιο πάνω στα θεατρικά Ο Κοριός και Το Χαμάμ», που φιλοξενείται στο νέο τόμο της Μαρξιστικής Σκέψης, (σελ. 140-146). Η Σοφία Χατζοπούλου είναι εκπαιδευτικός και αρθρογράφος.
Στις 6 Δεκεμβρίου 1990, ο Παύλος Σιδηρόπουλος, ένας από τους πλέον ταλαντούχους έλληνες τραγουδοποιούς, έφυγε από τη ζωή.
Διαβάστε το παλιό μας αφιέρωμα στον δικό μας Παύλο,
πατώντας κλικΕΔΩ
Το επόμενο κείμενο-αφιέρωμα στο μεγάλο απόντα, αποτελεί τη συμβολή της www.presspublica.gr/
Ο Παύλος Σιδηρόπουλος γεννήθηκε στις 27 Ιουλίου του 1948 στην Αθήνα. Ήταν δισέγγονος του Αλέξη Ζορμπά και ανιψιός της γνωστής ποιήτριας Έλλης Αλεξίου. Σ’ αυτές τις δύο διαφορετικές του ρίζες έβλεπε την αιτία της συνύπαρξης σ’ αυτόν του ρόκερ και του σκεπτικιστή.
Η μουσική του πορεία ξεκινά το 1970 από τη Θεσσαλονίκη, όπου σπουδάζει Μαθηματικός στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Εκεί γνωρίζει τον Παντελή Δεληγιαννίδη, με τον οποίο δημιουργούν το ντουέτο «Δάμων και Φιντίας». Μαζί κυκλοφορούν τον δίσκο 45 στροφών «Το ξέσπασμα / Ο κόσμος τους» και συμμετέχουν στη συλλογή «Ζωντανοί στο κύτταρο». Από το 1972 έως το 1974 ενσωματώνονται στα «Μπουρμπούλια». Καρπός αυτής της συνεργασίας είναι το 7ινστο «Ο Ντάμης ο σκληρός».
Το προζύμι της Σαντάς στις πινακωτές του χωριού μας
-«Νέτση κούτση στα…στα, επέρε σ’ ατο και ξάϊ πα’ κί στέκ’ς, τελεμονήν πα κ’ εχ’ς», θυμώνει ο μπάρπα Γιάννες, γιατί Ισχανάντων Σαντάς αυτός, Τζεντώ Σηλυβρίας η κυρά Χριστίνα, από δυο διαφορετικά κομμάτια του ακριτικού Ελληνισμού.
-Εμείς σην Σαντάν, ούτε προίκας ήξεραμ’, ούτε προξενήτρας κι ο γάμον πα, θέλει τύμπανα κι εκκλησία ψάλτεν.
Στο «ποίημα» Ιθάκη, ο Καβάφης υποστήριζε ότι τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες, «τον άγριο Πoσειδώνα» (από που κι ως που άγριος εκείνος ο ωραίος, ήρεμος και δυνατός θεός στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών;) δεν τους συναντάς στον δρόμο σου αν δεν τους κουβαλάς μέσα σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Ο Πολυχρόνης Ενεπεκίδης υπήρξε ο πρώτος Έλληνας ιστορικός που μελέτησε τα αυστριακά και γερμανικά αρχεία που αφορούσαν την περίοδο 1909-1918, όπου τα τραγικά γεγονότα της Ανατολής και ειδικότερα του Πόντου, αποκαλύπτοντας τ ο σχεδιασμό της γενοκτονίας από τον Τουρκικό εθνικισμό.
Ήταν πολυγραφότατος και το πνεύμα του ανήσυχο. Το βιογραφικό του πλουσιότατο: “Γεννημένος στις 12 Ιουνίου 1917 στην Αμισό του Πόντου, ο Πολυχρόνης Ενεπεκίδης σπούδασε φιλολογία και ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, για να μετεκπαιδευτεί στα Πανεπιστήμια Παρισιού και Βιέννης, όπου αναγορεύτηκε διδάκτορας, αναλαμβάνοντας αργότερα υφηγητής και το 1960 καθηγητής στην έδρα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Βιέννης, όπου από το 1974 έως το 1992 που συνταξιοδοτήθηκε, προΐστατο του Ινστιτούτου Βυζαντινών Σπουδών.
Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ιστορική έρευνα σε αρχεία και βιβλιοθήκες της Αυστρίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ελλάδας, της Ελβετίας, της Ιταλίας, της Βρετανίας και της Ουγγαρίας, ενώ υπήρξε δημοφιλής ομιλητής με τις δεκάδες των διαλέξεών του στην Ελλάδα και σε πόλεις της Ευρώπης, των ΗΠΑ και της Αυστραλίας. Συνέχεια →
Ήταν μία από εκείνες τις παγωμένες και θαμπές μέρες που ξημέρωνε ο Θεός του Βορρά στο λαό του Λένινγκραντ. Έτος 1938. Τα μάτια μου είχε αυλακώσει ο χρόνος και τα γεγονότα που σφράγισε μέσα τους. Κοίταξα τα χέρια μου. Γυμνές, άδειες επιφάνειες από σκασμένο δέρμα με αχνά σημάδια καμπυλωτών και ίσιων γραμμών. Άραγε ήταν δυνατό εκείνα να προέβλεπαν τη μοίρα; Μου ήταν αδύνατο να κάνω παραπέρα συνειρμούς. Ένα κενό έφραζε κάθε μου σκέψη και το βλέμμα μου…
Αλήθεια! Πόσο το είχα βαρεθεί αυτό το αναθεματισμένο μίζερο βλέμμα. Το τρομαγμένο και καχύποπτο. Αυτό που έκρυβε καλά την ετοιμότητά του να παραιτηθεί από αδυναμία και μόνο. Η ελπίδα ήταν μια έννοια που πάντα μια γλυκιά ειρωνεία τη συνόδευε. Στεκόμουν στην ουρά έξω απ’ τις φυλακές. Δεν ξέρω πόση ώρα… Από συνήθεια, είχα ξεχάσει πως μετρούσε ο χρόνος πια. Βρισκόμουν αδιάφορα και μουδιασμένα στην αναμονή. Αργούσε να έρθει η σειρά μου. Μόνο αυτό μέτραγε πια.
19.986 λεύγες υπό τη θάλασσα, βαθιά στο πουργκατόριο, φακλάνες, ξένοι και γαϊδούρια βλέπουν τη μπάλα να καινοτομεί στον Πειραιά και από εκεί μπαρκάρουν για Μασσαλία, ψάχνοντας να βρουν αυτό το κάτι που λείπει, μόνο που ο Ευρώκοκκος έχει χρεώσει πια κάθε πόλη. Γι’ αυτό κάθονται στη γέφυρα του πλοίου, διαβάζοντας τον Μικρό Πρίγκιπα αλλιώς, ποντάροντας πλέον στη φιλία…
Τα περιεχόμενα του πιο πρόσφατου τεύχους (και ολόκληρα προηγούμενα τεύχη) στο levga.gr· η πιο πρόσφατη λεύγα στα βιβλιοπωλεία, στους διακινητές της και στοlevgamag@gmail.com, όπου και συμβολές, συμβουλές, συνεργασίες και διαφωνίες.
Οι Έλληνες που έφτασαν στην Ελλάδα μετά τη σοβιετική κατάρρευση -κουβαλώντας μια εκπληκτικη ιστορική εμπειρία που τα είχε όλα- δεν ήταν ιδιαιτέρως τυχεροί.
Ελάχιστοι από τους Ελλαδίτες γνώριζαν την ιστορία τους και δύσκολα έγιναν αποδεκτοί στο ομοεθνές περιβάλλον. Ακόμα και οι προερχόμενοι από τους Πόντιους πρόσφυγες του 1922 τους είδαν με επιφύλαξη και τους αντιμετώπισαν ως «ρωσοπόντιους».
Το ελλαδικό πολιτικό σύστημα τους περιθωριοποίησε ηθικά ως «ελληνοποιημένους» και σήμερα αποστέρησε από τους γέροντες την ελάχιστη αποζημίωση που τους έδινε ως πενιχρή σύνταξη, οδηγώντας τους στην εξαθλίωση και στο θάνατο.
Κι όμως, ο πληθυσμός αυτός κουβαλούσε μια μεγάλη ιστορική εμπειρία και μια πλούσια πολιτιστική καλλιέργεια. Στάθηκε στα πόδια του, προσπάθησε να αποκατασταθεί με τις δικές του δυνάμεις και να αποδείξει στην ομοεθνή κοινωνία την πραγματική αξία που είχε.
Αφορμή για τούτο το σημείωμα είναι δύο εξαιρετικές μουσικοί -υψηλής ποιότητας και ευαισθησίας- από την πρώην Σοβιετική Ένωση: η Αλμπίνα Ζαχαριάδου από το Βατούμι και η Μήδεια Χουρσουλίδουαπό την Τσάλκα.
Ο χώρος όπου εκφράζονται καλλιτεχνικά είναι το »Αίτιον», Τζιραίων 8-10, κοντα στο σταθμό του μετρό στην Ακρόπολη… Όπως διαβάζουμε στην ανακοίνωσή τους: » Το Σάββατο 14 Ιουνίου, στο Πολυχώρο «Αίτιον», στις 22.οο μαζί με θα παίξουμε το τελευταίο μας λά’ι’β για να κλείσουμε την σεζόν! Θα σας περιμένουμε με χαρά!»
Με αφορμή την πρόσφατη βράβευση στις ΗΠΑ του ποιητή Στέφανου Παπαδόπουλου, γνωρίσαμε περισσότερο ένα πολύ σημαντικό καλλιτέχνη του μεταπολεμικού Παρισιού. Τον Έλληνα ζωγράφο και γλύπτη Eπαμεινώντα Παπαδόπουλο (1922-2005), που έμεινε γνωστός τους καλλιτεχνικούς κύκλους του Παρισιού ως NONDA. Το γιατί το ελληνικό κοινό τον ήξερε λίγο εξηγείται σε κατάλογο αναδρομικής έκθεσης των έργων του στην Ελλάδα: «..η περίπτωση του ζωγράφου Επαμεινώνδα Παπαδόπουλου (Nonda) δεν καταγράφεται σε καμία από τις κυκλοφορούσες ιστορίες της νεοελληνικής τέχνης.»
Ο πατέρας του Eπαμεινώντα ήταν Σαμψούντιος και η Μνήμη από την τραγωδία του Δυτικού Πόντου υπήρξε συνεχώς παρούσα μέσα στην οικογενειακή λειτουργία. Ο Στέφανος Παπαδόπουλος λέει: » Ο παππούς μου από την πλευρά του πατέρα μου γεννήθηκε στη Σαμψούντα και μεγάλωσα ακούγοντας ιστορίες για τις δοκιμασίες των Ποντίων. Ο πατέρας μου (NONDA 1922-2005), που ήταν από τους λίγους Έλληνες καλλιτέχνες που έκαναν καριέρα στο μεταπολεμικό Παρίσι, ποτέ δεν ξέχασε την ποντιακή του ταυτότητα. «
Ο NONDA, ήταν μαθητής του χαράκτη Δημήτρη Γαλάνη. Ξεκίνησε την καριέρα του με υποτροφία το 1947 από τη Γαλλική Ακαδημία Αθηνών για σπουδές στην Ecole des Beaux – Arts στο Παρίσι. Το 1956 , με την ενθάρρυνση του Γαλάνη και του ποιητή Francis Carco, ο NONDA κέρδισε την αναγνώριση στη φημισμένη Ecole de Paris μεταξύ των κορυφαίων του 20ου αιώνα. Κέντρο του κόσμου της τέχνης, το μεταπολεμικό Παρίσι, φιλοξένησε μερικούς από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες της εποχής μας. Εκεί άρχισαν να συνδέονται τα αναγνωρισμένα «ταλέντα» της εποχής σε μια ομάδα: Πικάσο, Μπρακ , Νταλί , Καντίνσκι , Σαγκάλ , Μοντιλιάνι , Ματίς , Μιρό. Τέσσερις Έλληνες καλλιτέχνες έγιναν αποδεκτοί ως μέλη της Ecole de Paris, οι Γαλάνης, Πράσινου, Τσίγκου και NONDA .
Στέφανος Παπαδόπουλος: Βραβείο Ποίησης Jeanette Haien Ballard Writer’s Prize,
Είπε σε συνέντευξή του ο ελληνοαμερικανός ποιητής Στέφανος Παπαδόπουλος: «Η τελευταία μου ποιητική συλλογή, «Η Μαύρη Θάλασσα», εστιάζει αποκλειστικά στους Ποντίους της Μαύρης Θάλασσας και της Μικρασιατικής Καταστροφής. Είναι ένα βιβλίο διαφορετικό από τα προηγούμενά μου, ένα βιβλίο με «σονέτα» που εξερευνά τα όσα υπέφεραν οι πρόγονοί μου. Ο παππούς μου από την πλευρά του πατέρα μου γεννήθηκε στη Σαμψούντα και μεγάλωσα ακούγοντας ιστορίες για τις δοκιμασίες των Ποντίων. Ο πατέρας μου (NONDA 1922-2005), που ήταν από τους λίγους Έλληνες καλλιτέχνες που έκαναν καριέρα στο μεταπολεμικό Παρίσι, ποτέ δεν ξέχασε την ποντιακή του ταυτότητα. Με ενθουσίασε η ιδέα της «κληρονομημένης μνήμης» και αναρωτήθηκα τι ήταν αυτό που με συνέδεε τόσο ισχυρά με μέρη και ανθρώπους που ποτέ δεν γνώρισα. Έτσι ξεκίνησα να γράφω ποιήματα που φαντάζονταν «φωνές» από το παρελθόν να αφηγούνται τις ιστορίες τους, όλα μέσα στο πλαίσιο της φρίκης που ακολούθησε μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης. Τότε, μη έχοντας μια καθαρή εικόνα του πώς έμοιαζε το τοπίο και νιώθοντας ψεύτης, πήρα τη μηχανή μου, ξεκίνησα από την Αθήνα και διέσχισα όλη την Ανατολία και τη νότια ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Εξερεύνησα παλιά ελληνικά χωριά, τη γενέτειρα του παππού μου, τα βουνά, την ακτή. Απλά έβλεπα και άκουγα. Καμιά φορά ένιωθα πως η ποίηση είναι ο τρόπος μου για να διατηρώ την παιδική μου ηλικία, να διατηρώ εκείνες τις μνήμες χωρίς την παραλυτική επίδραση της νοσταλγίας....»
Διάβασα δύο πρόσφατα κείμενα ανθρώπων -υποτίθεται καλλιεργημένων- οι οποίοι μάς βασανίζουν με τη γλωσσική διατύπωση των απόψεών τους στο όνομα της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Προσφέρουν βέβαια ψυχαγωγία με τα λογής μαργαριτάρια τους αλλά αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα.
Πρώτο δείγμα: ο πρόεδρος του «Αριστοτελείου, Διεθνούς Πολιτιστικού Ιδρύματος Ρώμης», Νίκος Σικλογλου (έτσι, χωρίς τόνο) ανακοινώνει την παραίτησή του από το προεδρείο του «Σχολείου Ολύμπου-Πιερίων» επαινώντας τον εαυτό του για όσα ήθελε να προσφέρει στον τόπο και στον ελληνικό πολιτισμό αλλά δεν τον άφησαν. Ήθελε, ο αθεόφοβος, να τιμήσει την ελληνική γλώσσα διεθνώς. Διαβάζω στην ανακοίνωσή του, όπως ακριβώς είναι γραμμένη, και τα εξής: «…υποβάλλω επίσημα την παραίτηση μου απο την θέση που κατειχα μέχρι σήμερα στο Προεδρειο του «Σχολειου Ολυμπου-Πιεριων, (δηλαδη του υπευθυνου Στρατηγικης, Μαρκετινκ, προωθησης και Διεθνών Δημοσίων Σχέσεων), διότι λείπουν οι βασικές προϋποθέσεις σεβασμού και εκτίμησης στον θεσμο που υπηρέτησα μέχρι σήμερα».
Είναι από καιρό γνωστό στους παροικούντες στην Ιερουσαλήμ ότι στη μεγαλύτερη από τις ελλαδικές ποντιακές ομοσπονδίες κυριάρχησαν οι χειρότεροι και διάλυσαν το πιο φιλόδοξο οργανωτικό πρόγραμμα ανασυγκρότησης του ελλαδικού ποντιακού ελληνισμού. Υπεύθυνοι ήταν πολλοί: από τους ανόητους γιατρουδάκους της Θεσσαλονίκης που πίστεψαν ότι ενσαρκώνουν έναν νέο Μωϋσή έως τους δημοσιογραφίζοντες κυνικούς ραδιούργους εκμεταλλευτές, από κάποιους εκ των παλαιών δεξιoύληδων πρακτόρων που δοκιμάζουν εκ νέου την τύχη τους στον κοινωνικό στίβο έως τους ψευδεπίγραφους σοσιαλιστές της Ευξείνου Λέσχης….
Μέσα σ’ όλη αυτή την αθλιότητα, η οποία βεβαίως ζει το δικό της εμφυλιοπολεμικό δράμα σήμερα, εμφανίζονται και ανθίζουν εξαιρετικές πρωτοβουλίες, όπως αυτή που παρουσιάζεται παρακάτω:
ΘΕΜΑ: 4ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός για την Ιστορία των Ελλήνων του Πόντου
Η Συντονιστική Επιτροπή Νεολαίας της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος και το Ερευνητικό Κέντρο του Σωματείου «Άγιος Γεώργιος Περιστερεώτα» διοργανώνουν τον 4ο Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό με θέμα την ιστορική πορεία των Ελλήνων του Πόντου .
Στόχος του διαγωνισμού είναι η ανάδειξη της ιστορίας των Ελλήνων του Πόντου και η ευαισθητοποίηση των νέων, ώστε μέσα από την αναζήτηση και την έρευνα να οδηγηθούν στην εθνική αυτογνωσία.
Ο Διαγωνισμός απευθύνεται σε μαθητές Δημοτικού (Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄ τάξης), Γυμνασίου, Γενικού Λυκείου, Επαγγελματικού Λυκείου, Επαγγελματικής Σχολής και η συμμετοχή σε αυτόν είναι προαιρετική.
Τα επιμέρους θέματα του διαγωνισμού για κάθε βαθμίδα είναι τα εξής:
Το Ίδρυμα για τις Απειλούμενες Γλώσσες, σε αναφορά του πριν από μερικά χρόνια, σημείωνε ότι η πλειοψηφία των γλωσσών σε όλο τον κόσμο είναι επιρρεπής όχι μόνο στη φθορά, αλλά και στον αφανισμό, ενώ το ½ από αυτές βρίσκεται ήδη πέραν του απλού κινδύνου. Σε μια στατιστική του ανασκόπηση, ο Krauss υπολογίζει ότι, ενώ στην προϊστορική εποχή οι άνθρωποι μιλούσαν κατά πάσα πιθανότατα δέκα με δεκαπέντε χιλιάδες γλώσσες, σήμερα ο αριθμός των ομιλούμενων γλωσσών έχει μειωθεί περίπου στις έξι χιλιάδες, ενώ μειώνεται ταχύτατα. Υπολογίζει ότι τον επόμενο αιώνα θα εξαφανιστεί το 90% των γλωσσών, ενώ το υπόλοιπο 10% (εξακόσιες γλώσσες περίπου) έχει εξασφαλίσει την ύπαρξή του μέχρι το έτος 2100. Ήδη σήμερα ένα ποσοστό μεταξύ του 20% και 50% των γλωσσών του κόσμου δεν μαθαίνονται από τα παιδιά, πράγμα που σημαίνει ότι βρίσκονται πέρα από τη φάση του απλού κινδύνου και θα εξαφανιστούν μέσα στον επόμενο αιώνα…
Τέτοιου είδους υπολογισμοί και στατιστικά στοιχεία αναμφισβήτητα εγείρουν ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις. Η φύση του θέματος ωστόσο, αλλά και η πολιτισμική πραγματικότητα που το περιβάλλει είναι τέτοια, που αναμφισβήτητα τέτοιου είδους αντιδράσεις δεν πρέπει να εκληφθούν ως παράξενες ή μη φυσιολογικές, καθώς σχετίζονται με τις γλωσσικές πρακτικές και τις επιλογές των ομιλητών, αλλά και με κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής υφής παράγοντες.
Τι εννοούμε όταν λέμε ότι μια γλώσσα πεθαίνει;
Σίγουρα αυτή η φράση είναι μεταφορική και καλό θα ήταν να μη θεωρήσουμε ότι η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός, που όπως και οι υπόλοιποι, γεννιέται, αναπτύσσεται και κάποια στιγμή πεθαίνει. Ο γλωσσικός θάνατος, αλλά και η γλωσσική υποχώρηση και συρρίκνωση, είναι έντονα κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα, όπως θα φανεί και στη συνέχεια. Ας δούμε όμως καλύτερα τί σημαίνει κάθε όρος, προκειμένου να μπορέσουμε να στοιχειοθετήσουμε τους παράγοντες εκείνους που συντελούν στο θάνατο μιας γλώσσας.
Η γλωσσική συρρίκνωση είναι το φαινόμενο εκείνο, το οποίο αναφέρεται στις απώλειες και τους περιορισμούς χρήσης που υφίσταται μια γλώσσα ή μια διάλεκτος ως αποτέλεσμα της επαφής της με άλλες γλώσσες ή διαλέκτους. Συνιστά ιστορικά τη διαδοχή μιας ισότιμης και δημοκρατικής συνύπαρξης γλωσσών από μια κοινωνικά διαστρωματωμένη συνύπαρξη. Σε μια τέτοια περίπτωση η γλώσσα με την ισχυρότερη συμβολική κυριαρχία ωθεί την κοινωνικά ασθενέστερη σε βαθμιαία εξασθένηση και πιθανή τελική εξαφάνιση.
Ο Πολύκαρπος Χαϊτας και το Ποντιακό Θέατρο στην Κατερίνη (1929-1943)
.
του Αντώνη Κάλφα
.
Μια εισήγηση στο πρόσφατο συνέδριο της Εστίας Πιερίδων Μουσών από την ερευνήτρια του Ποντιακού Μουσείου Λένα Καλπίδου ρίχνει φως στην ιστορία του θεάτρου στην Κατερίνη και πιο συγκεκριμένα στον ακούραστο εργάτη του ποντιακού θεάτρου Πόλυ Χάϊτα, συνομήλικο και των δικών μας Ποντίων Σάββα Κανταρτζή, Γ. Δεληγιαννίδη, Θεόφ. Χαλκίδη. Θα άξιζε το αυτοβιογραφικό κείμενο του Χάϊτα να εκδοθεί από τους Ποντιακούς Συλλόγους όχι μόνο γιατί είναι γραμμένο στην Ποντιακή αλλά και διότι αποτελεί ένα από τα σπάνια τεκμήρια αυτής της περιόδου με αναφορές στην Κατερίνη.
.
Όπως είπε η Λένα Καλπίδου ο Πολύκαρπος Χάϊτας, ηθοποιός, σκηνοθέτης, θεατρικός συγγραφέας, σχετίζεται από πολλές πλευρές με την παρούσα ημερίδα στην Κατερίνη κι αυτό γιατί η Πιερία ήταν ο πρώτος τόπος που τον φιλοξένησε. Την Κατερίνη τη γνώρισε στα είκοσι οκτώ του, έζησε εδώ δεκατέσσερα δημιουργικά χρόνια και κατάφερε να καλλιεργήσει στο κοινό την αγάπη για το θέατρο και να στεριώσει στην πόλη τη θεατρική δράση.
.
Παραθέτω ορισμένα αποσπάσματα από την εισήγηση της Λένας Καλπίδου τα οποία γραμμένα με επιστημονική ακρίβεια και στηριγμένα σε ανέκδοτες πηγές φωτίζουν μια σπουδαία πτυχή της μεσοπολεμικής Κατερίνης. Παράλληλα, τα στοιχεία αυτά ενισχύουν τα ήδη δημοσιευμένα τεκμήρια της δράσης της προσφυγικής ευαγγελικής κοινότητας στην πόλης μας επιβεβαιώνοντας έτσι τόσο την αγάπη για την πνευματική καλλιέργεια (εκδόσεις θρησκευτικού περιεχομένου, οργάνωση βιβλιοθήκης, μουσική παιδεία) όσο και το ενδιαφέρον για το θέατρο όπως η περίπτωση Χάϊτα (παρά τις ακρότητες της ευαγγελικής πουριτανικής ιδεολογίας π.χ. απαγόρευση του –κοσμικού- θέατρου, της ύπαρξης χώρων ψυχαγωγίας κλπ) στην αμιγή ζώνη του συνοικισμού (βλ το βιβλίο των Α. Κάλφα και Π. Παπαγεωργίου με τίτλο «Ο συνοικισμός Ευαγγελικών της Κατερίνης», Κατερίνη 2001).
.
«Το ανέκδοτο χειρόγραφό του με τίτλο “Η συμμετοχή μου στο θέατρο 1917 – 1970 ” γραμμένο στην ποντιακή διάλεκτο, με ευαισθησία, κριτικό πνεύμα και σατιρική διάθεση, μας αποκαλύπτει πολύ σημαντικά στοιχεία για την Κατερίνη δυο δεκαετίες περίπου μετά την απελευθέρωσή της.
Η εμπειρία της απώλειας είναι καμιά φορά τόσο οδυνηρή που αδυνατείς να τη διαχειρισθείς. Νιώθεις να σε διαλύει, να χάνεις το χαμόγελο σου, το ενδιαφέρον σου για ότι γύρω σου υπάρχει. Το μυαλό είναι σε περιδίνηση, δεν ξέρεις που να στηριχθείς, βλέπεις να έρχεται η συντριβή και δεν ξέρεις αν θέλεις να την αποφύγεις ή επιτέλους να γίνει, να σε απαλλάξει από το πόνο.
Ναι, σίγουρα η απώλεια είναι μέρος της ζωής, αλλά πως μαθαίνεις να τη ξεπερνάς; Πως μπορείς αυτή τη ρημάδα τη συναισθηματική νοημοσύνη να την αποκτήσεις ;
Πώς να πείσεις τον εαυτό σου να συνεχίσει να ζει με την απώλεια; Πώς να γεμίσεις το κενό;
Η απώλεια είναι επώδυνη όταν αυτό που χάθηκε καλύπτει μία ψυχική, σωματική ή πνευματική ανάγκη. Τι γίνεται όμως όταν αυτό που χάνεις είναι ότι σε ολοκληρώνει και συναισθηματικά και σωματικά και πνευματικά;
Η μέρα γίνεται εφιάλτης, υπνοβατείς με ένα τυφώνα να στροβιλίζει μέσα σου. Θες να ξεφύγεις, κινείσαι ακατάπαυστα προσπαθώντας να κουράσεις το κορμί, να βγάλεις από μέσα σου αυτή την ένταση. Κάποιες στιγμές αποκαμωμένος σταματάς, μένεις ακίνητος με άκρα μουδιασμένα, πρόσωπο παγωμένο, μάτια απλανή από απόγνωση.
Η νύχτα βαραίνει τη ψυχή σου, δένει το πόνο με τη μοναξιά. Ξαπλώνεις να ξαποστάσεις. Λίγος και βαρύς ο ύπνος. Η ανάσα που κόβεται σε πνίγει και σε γυρίζει στη πραγματικότητα. Νιώθεις σαν μέσα σε κελί που μικραίνει σταδιακά, τα σίδερα του σε στριμώχνουν, σε πνίγουν Πετάγεσαι πάνω, θέλεις να πάρεις τους δρόμους, μα που να πάς μέσα στη νύχτα;
Βρίσκεις τυχαία μια ΑΡΓΩ* , κι αφήνεσαι στην αφήγηση του Απολλώνιου να σε περιπλανήσει..…
Ακολουθώ νοερά τα βήματα του Σέρζ στη φυλακή Σαντέ, στο προπολεμικό Παρίσι του 1912. Βιώνω τα έντονα συναισθήματα, που η χαρισματική του πένα απελευθερώνει στο «Άνθρωποι στη φυλακή» μιλώντας, όπως ο ίδιος λέει, στο όνομα εκείνων που δεν έχουν φωνή. Με έκπληξη διαπιστώνω ότι μου είναι γνώριμα τα συναισθήματα αυτά, αν και ποτέ νομικά δεν κρίθηκα έγκλειστη:
Η σύλληψη
Με τον κυκλώνα της κρίσης να μαίνεται ολόγυρα και να κλονίζει συθέμελα τη ζωή μας, αναγνωρίζω τις ομοιότητες με τη παγωμένη στιγμή της σύλληψης.
«Όλοι οι άνθρωποι που έχουν την εμπειρία της φυλακής ξέρουν ότι η τρομερή της αρπάγη εκτείνεται πολύ πιο μακριά από τους φυσικούς της τοίχους. Είναι μία στιγμή, που αυτοί των οποίων η ζωή θα συντριβεί, ξαφνικά καταλαβαίνουν με φοβερή διαύγεια ότι όλη η πραγματικότητα, όλο το παρόν, όλη τους η δραστηριότητα απομακρύνονται, ενώ μπροστά τους ανοίγεται ένας νέος δρόμος πάνω στον οποίο βαδίζουν με το τρεμουλιαστό βήμα του φόβου.»
«Μισώ αυτή τη χώρα…Τι θα μείνει όμως απ’ αυτήν χωρίς εμάς; Τι θα είν’ αυτή όταν δεν θα ‘χει μείνει τίποτα από μας…;»
Το έργο «Πεθαίνω σα Χώρα» του Δημήτρη Δημητριάδη, συνεχίζει να αποτελεί πηγή έμπνευσης, από το 1978 που πρωτοκυκλοφόρησε, έως σήμερα. Η βαθιά πίστη αυτού του ανθρώπου στη δύναμη «των λέξεων εν ζωή» δημιουργεί τη σύγχρονη, ύστατη ελπίδα σωτηρίας. Αλλά αυτό προϋποθέτει τον ελάχιστο δείκτη ανάγνωσης και αναγνώρισης της πραγματικότητας του σήμερα, με παράλληλη ανάληψη των ευθυνών μας, επί της δράσης.
Η ομάδα Paracoon προσεγγίζει τα διαχρονικά έργα του Δημήτρη Δημητριάδη «Πεθαίνω σα χώρα» και «Ανάθεση» μέσα από μια χοροθεατρική παράσταση όπου ηθοποιοί και χορευτές αφήνουν τη γλώσσα των λέξεων να ενωθεί με την γλώσσα του σώματος, ευαισθητοποιώντας το σύγχρονο άνθρωπο.
Η ευτέλεια της ανθρώπινης ύπαρξης και η ισοπέδωση της αξίας της ως τις μέρες μας, τόσο στη χώρα μας αλλά και σε όλον σχεδόν τον πλανήτη, δεν αφήνει πλέον κανένα περιθώριο εφησυχασμού, καθησυχασμού και αναβλητικότητας.
Επιτρέψαμε οι λέξεις να χάσουν την δύναμή τους και την αξία τους και αυτό μοιραία μας οδήγησε στο να χάσουμε τον άνθρωπο και τελικά τον ίδιο μας τον εαυτό.
..Ξέρεις κάτι; Η Ελλάδα πεθαίνει. Πεθαίνουμε σα λαός. Κάναμε τον κύκλο μας, δεν ξέρω πόσες χιλιάδες χρόνια, ανάμεσα σε σπασμένες πέτρες και αγάλματα. Και πεθαίνουμε…. Αλλά αν είναι να πεθάνει η Ελλάδα, να πεθάνει γρήρορα. Γιατί η αγωνία κρατάει πολύ και κάνει πολύ θόρυβο. Μωρή φύση…! Μόνη σου είσαι, μόνος μου είμαι κι εγώ….
Ο μπαρμπα Στέλιος προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με την πενιχρή του σύνταξη…
.
...απέναντί τους, το Aφεντικό
.
Στην Ελλάδα του μνημονίου, των χιλιάδων απολυμένων και της κατάργησης των εργασιακών δικαιωμάτων, το λιγότερο που μπορείς να κάνεις είναι να μιλήσεις γι’ αυτά. Προσπάθησα ίσως, να κάνω ένα βήμα παραπάνω… Να μιλήσω γι’αυτά, αλλά από την πλευρά των εκμεταλλευμένων. Αυτών που παράγουν, αυτών που δουλεύουν στις πιο άθλιες συνθήκες για ένα κομμάτι ψωμί, αυτών που δέχονται καθημερινά την βάρβαρη επίθεση του συστήματος.
Γνωστός ο όρκος καθώς και το αντιπολεμικό περιεχόμενό του. Αφού λοιπόν πληροφόρησε η Λυσιστράτη τις γυναίκες της Αθήνας για το διακύβευμα ακολούθησε ένας έντονος διάλογος μεταξύ Λυσιστράτης και λοιπών γυναικών ….
Κηδεύτηκε την Πέμπτη 3 Φεβρουαρίου, στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το προσφυγικό χωριό Ακρίτας του Κιλκίς, ο αριστερός ιστορικός Κώστας Αυγητίδης, ο οποίος διακρίνεται για το πλούσιο συγγραφικό του έργο που αφορά τον ελληνισμό της Ρωσίας, αλλά και τις ελληνο-σοβιετικές σχέσεις .
Ο Κώστας Αυγητίδης ανήκει στη δεύτερη προσφυγική γενιά, Γεννήθηκε στον Ακρίτα το 1926. Από μικρός εντάχθηκε στην Αριστερά. Το 1941 έγινε μέλος του ΚΚΕ, στο οποίο παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του. Το 1943 οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ και το 1944 κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ και πήρε δραστήρια μέρος στον αντιστασιακό αγώνα ενάντια στους κατακτητές της Ελλάδας.
Το 1947 συνέχισε τον αγώνα μέσα από τις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Με τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου το 1949, κατέφυγε ως πολιτικός πρόσφυγας στη Σοβιετική Ενωση, όπου σπούδασε ιστορικός στην Τασκένδη, στο Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Ασίας.
Ασχολήθηκε με την έρευνα για τις ελληνορωσικές σχέσεις. Εχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά, στα ελληνικά και στα ρωσικά.
Μια παλιά ιδέα που γεννήθηκε από την κοινή διαπίστωση (από τη σημιτική εποχή) ότι ο χώρος των κοινωνικών επιστημών κυριαρχείται από μειοψηφικές ομάδες φονταμενταλιστών, που κολλημένες στην εξουσία με πρόσχημα τον «αντιεθνικισμό», έχουν επιβάλλει έναν ιδιότυπο αποκλεισμό όσων θεωρούν διαφορετικούς, τους οποίους και συμπεριέλαβαν στις αυθαίρετες Μαύρες Λίστες τους….
Φυσικά τα κέρδη τους ήταν (και είναι) πολλά! Εκτός από την προνομιακή συνδιαλλαγή με την εξουσία, κερδίζουν θέσεις και αξιώματα αποκλειστικά λόγω αυτής της σχέσης, προσπορίζονται πόρους κ.λπ.
Στη δημιουργία αυτού του περιοδικού οδήγησε η ανάγκη να υπάρξει η δυνατότητα έκφρασης όσων έχουν αποκλειστεί, καθώς και η ανάγκη να υπονομευτεί ο αυταρχικός και εξουσιαστικός τρόπος με τον οποίο οι συγκεκριμένοι κύκλοι επιβάλλονται στο δημόσιο λόγο.
Έτσι πραγματώθηκε η πρώτη απόπειρα άρθρωσης ενός εναλλακτικού επιστημονικού λόγου με το νέο περιοδικό «Λόγιος Ερμής¨. Το μέλλον θα δείξει εάν θα ευοδωθεί τελικά η πρόθεση όσων το εμπνεύστηκαν και το πρότειναν, για να υπάρξει στο δημόσιο χώρο μια πλατφόρμα ανοιχτής επιστημονικής συζήτησης χωρίς αποκλεισμούς και φανατισμούς… Για να εκδοθεί αυτό το περιοδικό προηγήθηκε η δημιουργία μιας μη κερδοσκοπικής εταιρείας με το όνομα Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Πολιτισμού (Ε.Μ.Ε.Π).
Πάντως οι κίνδυνοι να εξωκοίλει το εγχείρημα είναι πολλοί. Επικρέμαται η απειλή στο περιοδικό, να χρησιμοποιηθεί η ιστορία και οι κοινωνικές επιστήμες με λαϊκιστικό τρόπο. Θα μπορούσε, ακόμα χειρότερα, να λάβει εμφυλιοπολεμικό προσανατολισμό, κάτι που ευνοούν οι πονηροί καιροί που ζούμε. Δυστυχώς ο βολικός φανατισμός χαρακτηρίζει την εποχή μας, επιφέρει αποκλεισμούς, «μπετονάρει» τον οποιοδήποτε χώρο και εξασφαλίζει την κηδεμονία από τίνες.
Θα ήταν όμως ήττα πρώτου μεγέθους, εάν η νέα αυτή εκδοτική απόπειρα πορευτεί σε αυταρχικούς δρόμους περιορισμένους από ιδεοληψίες, δομικά αντίστοιχες μ’ αυτούς της «ομάδας Λιάκου» και λοιπών συναφών τάσεων. Δρόμους που δοκιμάστηκαν και ευτέλισαν το δημόσιο λόγο, που ενόχλησαν τα μάλα και επέφεραν πλείστα όσα προβλήματα στη επιστημονική σκέψη…
Ας ελπίσουμε ότι ο «Λόγιος Ερμής» θα πορευτεί στα ήρεμα νερά του ορθού λόγου και θα αποφύγει τους σκοπέλους του εύκολου λαϊκισμού και της απλοϊκής σχηματοποίησης.
Με αφορμή δυο ενδιαφέρουσες συζητήσεις στου Σαραντάκου, η μια για τη γλώσα των ελληνοφώνων της Τουρκίας ένεκα του δημοσιεύματος της εφημερ. Independent και η άλλη για τις θεωρίες περί του έθνους και του γένους, ο τεμέτερον «Μ-π» το έριξε στη μουσική και τα τραγούδια των ελληνοφώνων… Οπότε ας κάνουμε ένα διάλειμμα μετά μουσικής και ας ξεχάσουμε την κρίση, το δικομματισμό, τον Παρχαρίδη και τα λοιπά ενοχλητικά γεγονότα που υπάρχουν στο μίζερο πολιτικό μας πλαίσιο.
Ο γνωστότερος από τους καλλιτέχνες της Τουρκίας που προέρχεται από τους ελληνόφωνους της Τραπεζούντας είναι ο Fuat Saka. Δεν είναι παραδοσιακός καλλιτέχνης. Θυμίζει λίγο το δικό μας Σαββόπουλο.
Έχει κάνει διάφορες μουσικές δουλειές με βάση την ποντιακή μουσική. Στο παρακάτω κομμάτι αφού ξεκινά με κάποια παραγγέλματα στα σημερινά “ρωμαίικα” της Τραπεζούντας, στη συνέχεια στο τραγούδι εναλλάσσεται ο τουρκικός στίχος με το ρωμαίικο….
Να σημειώσω ότι η εκφορά του λόγου στους ελληνόφωνους οφλήδες είναι εντυπωσιακή, γιατί νομίζεις ότι τραγουδούν καθώς μιλούν : Συνέχεια →
Μ’ αφορμή μια εκδήλωση στην Κατερίνη απ’ το “Στέκι Πολιτών” όπου ο Αντώνης Κάλφαςπαρουσίασε το βιβλίο «Ο Κόκινος Καπνας και ο ελληνισμός του Καυκάσου« του Βλάση Αγτζίδη και όπου συζητήθηκε γενικά το σοβιετικό πείραμα, ο φιλόλογος Νίκος Αποστολίδηςανέλαβε και έφερε εις πέρας ένα δύσκολο έργο:
Να παίξει και να τραγουδήσει άγνωστα κομμάτια, σαν:
–τη Διεθνή με τον τρόπο που τραγουδήθηκε στην ΕΣΣΔ,
–κομμουνιστικά ποντιακά τραγούδια απ’ την ΕΣΣΔ που αναφέρονται στη τότε ζωή , όπως στη ζωή των κολχόζνικων, αλλά και
–άλλα που σαρκάζουντις νέες οικονομικές πρακτικές. Μαζί μ’ αυτά και
– αντάρτικα ποντιακά από την Ελλάδα, τόσο από την εαμική εποχή όσο και απ’ τον Εμφύλιο.
Με τον τίτλο «Η Διάλεκτος των Ελλήνων του Πόντου«, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνδιοργανώνει εκδήλωση την Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου και ώρα 19.00στο κτίριο του 3ου Λυκείου Αιγάλεω (Αγ. Βασιλείου και Λακωνίας 52, Αιγάλεω). Η εκδήλωση συνδιοργανώνεται από την Γενική Διεύθυνση Μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 5ο Γυμνάσιο Αιγάλεω, το 3ο Γενικό Λύκειο Αιγάλεω και τον Ποντιακό Σύλλογο «Ο Καύκασος».
(«Η μοναδική εθνική ομάδα που αντιστέκεται ακόμη στην αθηναϊκή τυποποίηση-αποβλάκωση, είναι οι πόντιοι. Γράφω αυτό το άρθρο για να τιμήσω αυτήν την αντίσταση…»)
Οι πόντιοι άρχισαν να καταφθάνουν μετά τους βαλκανικούς πολέμους και, κυρίως, μετά την λεγόμενη Μικρασιατική Καταστροφή. Οι τελευταίοι μας ήρθανε από την Σοβιετική Ένωση το 1940, σαν ένα πεσκέσι του Στάλιν. Δηλαδή, οι πόντιοι είναι επήλυδες, είναι ξενόφερτοι, είναι πρόσφυγες. Οι ελλαδικοί νεοέλληνες δεν συμπαθούν τους πρόσφυγες. Και ακριβώς: τα αντιποντιακά ανέκδοτα που σήμερα κυκλοφορούν, εκφράζουν (σε τελικήν ανάλυση) την αντιπάθεια των γηγενών κατά της πολυπληθέστερης προσφυγικής ομάδας που εγκαταστάθηκε στη χώρα μας…
Μια ομιλία-δώρο σ’ αυτούς που ενδιαφέρονται για τη λαογραφία στις 15 Δεκεμβρίου, 7 μ.μ. από τη φιλόλογο Έλσα Γαλανίδου με θέμα «Χριστούγεννα στον Πόντο των Ελλήνων πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή».
Η ομιλία θα γίνει στο πλαίσιο των μαθημάτων Ιστορίας, που διοργανώνονται στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Κηφισιάς, στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο «Ν. Αντωνόπουλος». Τα μαθήματα θα γίνονται κάθε δεύτερη Τρίτη (7-9 μ.μ.) στη Βιβλιοθήκη του Δήμου Κηφισιάς (Έπαυλη Δροσίνη) Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού.
Κώστας Διαμαντίδης – Κοσμέτες Οδοντίατρος, λογοτέχνης , συγγραφέας ποντιακών ἐργων. Απόσπασμα ομιλίας στα πλαίσια του 2ου Πανελλαδικού Συνέδριου Ποντιακού Πολιτισμού ( Γλώσσα- Θέατρο ) που διοργανώθηκε από την Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος στην Καστοριά τον Απρίλιο 2008 Συνέχεια →
Oι εκλογές δεν είναι μόνο αυτή η άχαρη διαδικασία που βλέπουμε γύρω μας, ούτε η προσωπική μας υπαρξιακή αγωνία για το αδιέξοδο… Είναι και ευκαιρία για λογοτεχνική παρέμβαση! Γιατί πώς αλλοιώς θα μπορούσαμε να περιγράψουμε τη δήλωση του Κώστα Διαμαντίδη, του τ’ εμέτερον του Κοσμέτε:
Να΄μαι λοιπόν και πάλι εδώ! Γόνος και κληρονόμος προσφύγων από την μαρτυρική γη του Πόντου, μετανάστης στις φάμπρικες της Γερμανίας, πολιτικών προσφύγων στην μακρινή Τασκένδη, εκτοπισμένων στα κολαστήρια της Μακρονήσου και στις μέρες μας πολλαπλά πρόσφυγας στην ίδια μου την πατρίδα πληγωμένος απ΄ το δικό μου χώμα, τυραννισμένος απ΄ το δικό μου πουκάμισο, καταδικασμένος απ΄ τους δικούς μου θεούς»
Είναι ο Φαλμεράιερ ο ιδεολογικός αντίπαλος του ελληνικού εθνικισμού, όπως πιστεύουν διάφοροι ιδεοληπτικοί;
Η κατασκευαστική περί έθνους θεωρία έχει πλέον ζωή μιας γενιάς. Στην Ελλάδα όλα τα φαινόμενα έρχονται καθυστερημένα και εκφράζονται παραμορφωμένα και ελλειπτικά.
Το παλιό, αμφιλεγόμενο βιβλίο του Φαλμεράιερ «Η Ιστορία της Χερσονήσου του Μοριά κατά το Μεσαίωνα», υπήρξε το έργο αναφοράς όλων, εντίμων και ατίμων, που ήθελαν να αποδείξουν ότι οι Έλληνες είχαν εξαφανιστεί και ότι οι νέοι Έλληνες είναι γέννημα του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού και του εθνικισμού, ο οποίος μετέτρεψε εργαλειακά (κατασκεύασε λένε οι νεότεροι) τους μη ελληνικούς λαούς της Βαλκανικής σε φαντασιακά Έλληνες. Οι οπαδοί του Φαλμεράιερ υποστηρίζουν ότι: «…ο Φαλμεράιερ τινάζει στον αέρα το μύθο πάνω στον οποίο στηρίχτηκαν οι ιδεολογικές βάσεις του ελληνικού κράτους…»Είναι όμως έτσι;
μια (μάταιη) πρόταση του 2009 προς τους νεολαίους της ΠΟΕ: Καλέστε τους Γιουροπόντιανς σε μια ραπ-ροκ συναυλία στα ποντιακά.
Ας ξεφύγουμε πλέον από το συντηρητισμό των δασκάλων και των μεγάλων και ας προσπαθήσουμε να πειραματιστούμε…
—————————————————————
Λίγες μέρες πριν είχαμε ένα αφιέρωμα στην ποντιακή διάλεκτο. Είναι αλήθεια ότι το γράψαμε με το άγχος και την απελπισία του Ελλαδίτη που βλέπει αυτές τις παλαιές γλωσσικές μορφές να εξαφανίζονται από τη σύγχρονη Ελλάδα στο πλαίσιο μιας (σχεδόν περατωμένης) διαδικασίας πολιτιστικής ομογενοποίησης , υπό τη σκληρή γλωσσική επικυριαρχία της δημοτικής.
Όμως, εκεί που η ποντιακή διάλεκτος λειτουργεί ακόμα ως μητρική γλώσσα, υπάρχει πρωτότυπη μουσική παραγωγή στα ποντιακά. Έκφραση αυθόρμητη, χωρίς τον ιδεολογικό καταναγκασμό που δημιουργεί η ψυχολογική ανάγκη αντίστασης στην αφομοίωση.
Τέτοια λοιπόν παραγωγή συναντιέται σήμερα στους ποντιόφωνους ομογενείς πρόσφυγες από τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ. Νέοι πρόσφυγες της δεκαετίας του ’90 και εντεύθεν, που δυστυχώς ούτε οι παλιοί πρόσφυγες του ’22 κατανόησαν και αγκάλιασαν, και μάλλον τους φέρθηκαν με τον ίδιο τρόπο που φέρθηκαν οι «ντόπιοι» στους πρόσφυγες παππούδες μας. Ας ακούσουμε μερικά χαριτωμένα (και όχι μόνο) κομμάτια!
η πιο όμορφη θάλασσα είναι αυτή που δεν έχουμε ταξιδέψει ακόμα
Ένα πράγμα που με ενοχλούσε αφάνταστα, εμένα και κάποιους άλλους, ήταν και είναι η όψιμη ενασχόληση των ντόπιων εθνικιστών και η εκμετάλλευση των της καθ’ ημάς Ανατολής.
Σ’ αρέσουν οι εκλογές κοσμάκης λόγος χαβαλές
σου φαίνεται σπουδαίο που ψηφίζεις, ανταριάζεσαι και ρωτάς Τι θα κάνουμε φέτο
και μετανιώνεις που ρωτάς αλλά έχεις μια ανάγκη μια
οποιαδήποτε
απάντηση
και γω σου λέω το Κ.Κ. ρε μάνα! Το Κ.Κ. και ντρέπουμε…
αυτός είναι ο τίτλος που επέλεξε για το ιστολόγιό του ο Νίκος Σαραντάκος. Ένα ιστολόγιο που τα ενδιαφέροντά του επικεντρώνονται στη γλώσσα, τη λογοτεχνία και διάφορα άλλα ακόμα…
«….τον καλλιτέχνη και άνθρωπο που έζησε και αμφισβήτησε με συνέπεια και πίστη αυτόν τον κόσμο της βαρβαρότητας»
Στέλιος Καζαντζίδης
Στις 17 του Μάρτη του ’88 αποφάσισε να αποχωρήσει από τούτη τη ζωή ο Νικόλας ο Άσιμος. Οικεία μορφή των φοιτητικών μας χρόνων, από το Πολυτεχνείο μέχρι τα Προπύλαια. Στα τραγούδια του απεικονίζονταν με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο οι στιγμές, οι αναζητήσεις και τα αδιέξοδα της γενιάς του Πολυτεχνείου και της μεταπολίτευσης.
Οι πολιτικοί πά εξέρνε πώς ο κοσμον έν αοίκος και άμον ντό θέλνε εφτάγνε και λέγνε ήντιαν θέλνε. Εύραν χωρίον παλλαλόν κι’εφτάγνε ποπαδικήν. Ποία να κρούγνε ς’ σό νού μ’ και ποίαν’ ανασπάλλω. Ο Παπαδόπουλον με τον Πατακόν και κάν πέντε έξ νομάτ’έτεροι παλλαλοί το 1967 τη χρονίας, σεπεπεπί του κομμουνιστικού κινδύνου, εγόμωσαν τά φυλακάς και τά εξορίας. Θ’έρχουσαν τεά οι κομμουνισταί να παίρνε τη κοσμί τ’οσπίτια και τά περιουσίας. Άμαν οι κομμουνισταί εχάσαν τη στράταν και εδελειάγαν ς’σή σκοτείαν και κι εφάνθαν,κι αέτς πά ερούξαν τά τράπεζας και επέραν τ’οσπίτια τουν και τά περιουσίας ατουν.
…ένα νέο μπλογκ ήρθε στη συντροφιά μας. Το μπλογκ του καλού μας φίλου, ιστορικού Βλάση Αγτζίδη. Ο τίτλος του νέου μπλογκ είναι δάνειο από ένα ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ, που στα ελληνικά αποδίδεται ως «Κι εγώ πάντα σκεφτόμουν«.
Στη ταυτότητα του νέου μπλογκ διαβάζουμε κατ’ αρχάς το ποίημα του Μπρεχτ που ενέπνευσε τον τίτλο:
Οπέρς κεκά εγάμεσαν εμας με την Ολυμπιάδαν, με τ’αρχαίον τεά το πνεύμαν τ’ αθάνατον (αθάνατον κλεφτουριά) και με του Καλατράβα το σκέπαστρον (απάν ατουν να κρεμίεται).
Έφααν ετσερίαν κι επ’ εκεί έλειψαν ατο και ς’σό καμίσν εμουν και άλλο τσιρνίαν κι εξέγκαν κι εσκώθαν εδέβαν πλάν….. Πλερώστεν ατώρα περήφανοι Ρωμαίοι και σουμά ς’εσάς εμείς πά τά βούδια, πού είμες περήφανοι πού ‘κι είμες άμαν εσας Ρωμαίοι.
Σύντομα στις σελίδες του μπλογκ μας θα φιλοξενείται τακτικά ο τ’ εμέτερον ο Κοσμέτες. Ο Κώστας ο Διαμαντίδης, που με την εξαιρετική του πένα, την άριστη χρήση της ποντιακής, την οξυδερκή ματιά και το καυστικό του χιούμορ έγινε απαραίτητος σε πολλούς. Από ΄δω και πέρα λοιπόν ο Κώστας ο Διαμαντίδης, φίλος και σύντροφος, θα είναι στην παρέα μας στο δρόμο για έναν άλλο Πόντο… ανοιχτό, αντιεθνικιστικό, ερωτικό.
Ανατολη και Τολιτσα του την έλεγε και βασίλισσα μου και κορίτσι μου, μαμά, μόνο όταν θύμωνε και τον έπιανε το ποντιακό το θερμοκέφαλο και μαλώναν σαν τα κριάρια κι δυο, μπλέκοντας τα κέρατά τους και την αγάπη τους , ερωτευμένοι μάνα και γιος… και τα χανε, όταν τον τελευταίο χρόνο τον ρωτούσε αν είναι ο θειός της και που ναι ο μπαμπάς της για να της φτιάξει το μαντολίνο που ξεκουρδίστηκε.
Μετά από το πόστ για τον «Ιό» και τονΜητσοτάκη, την παρέμβαση του θείου και την θλίψη του μικρού μας Ομέρ, σκεφτήκαμε ότι το θέμα του επόμενου ποστ θα έπρεπε ναναι κάτι διαφορετικό. Έτσι επιλέξαμε να παρουσιάσουμε τον… Καζανόβα.Όχι τον Ισπανό αναρχικό Αντόνιο Καζανόβα, ούτε τη μικρή Ρωσο-καμπαρντίνκα Σάτι Καζανόβα, αλλά τον παλιό Τζιάκομο Καζανόβα. Αφορμή στάθηκε η προβολή της γνωστής ταινίας του Φελίνι στο «πατάρι του Αρμού» .Συνέχεια →
ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ: Αθώωσαν τους υπεύθυνους της Μικρασιατικής Καταστροφής….
ΑΝΑΘΕΜΑ!
Το πρωτοσέλιδο τουρκικής εφημερίδας (Αύγουστος ’22) με τις φωτογραφίες των Γούναρη και Στράτου και τον τίτλο: «ΓΟΥΝΑΡΗΣ-ΣΤΡΑΤΟΣ: ΟΙ ΣΩΤΗΡΕΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ»
Oι διαφημίσεις που βλέπετε στο τέλος των αναρτήσεων και δεν έχουν καμιά απολύτως σχέση με τη θεματολογία του μπλογκ μας, προέρχονται από τη WordPress (προκειμένου να καλυφθούν τα έξοδα του server) και δεν αποφέρουν κανένα οικονομικό όφελος στο ιστολόγιο μας.
Οι υπεύθυνοι της WordPress.com έστειλαν την παρακάτω ανακοίνωση: «The site is one of the free sites hosted on WordPress.com, and we are running ads to cover the costs of operating the site for the user. We run these types of ads sparingly in an attempt to interfere as little as possible with the experience of reading a site and for logged in users we don’t show ads at all».
Του Βλάση Αγτζίδη (*)
Αναζητώντας κάποιες λεπτομέρειες, στο βιβλίο της ζωής του Γρηγόρη Σκαμπαρδώνη θυμήθηκα πόσο μου είχε αρέσει τότε που το έγραψε, ο τίτλος. «Μνήμης αντίδοτον» το είχε ονομάσει ο καλός φίλος. Ταιριαστός ο τίτλος με τον συγγραφέα, τόσο ταιριαστός που με κάνει κάθε φορά να σκέπτομαι, πως δεν είναι ούτε συχνό ούτε εύκολο κάτι τέτοιο στην σχέση του ανθρώπου με το βιβλίο του. Φαίνεται πως η Ζωή μόνο στους ξεχωριστούς το χαρίζει αυτό! Στο νου μου όμως ήρθε αμέσως μετά χωρίς να το καταλάβω, το παράπονο και η «παραγγελιά» της Αγγέλας Παπάζογλου που επέμενε ότι: «είν’αμαρτία να ξεχνάμε»! Πόσο δίκιο είχε λέγοντας το, όταν με το φτωχικό γραφτό της μας μίλησε για την δύσκολη ζωή της.
Με ένα αφιέρωμα στην τέχνη στην ΕΣΣΔ της περιόδου 1917-1956 κυκλοφορεί ο νέος τόμος 29 της Μαρξιστικής Σκέψης. Ο αναγνώστης θα βρει κείμενα για τις πιο σημαντικές τέχνες – πεζογραφία, ποίηση, κινηματογράφος, θέατρο, μουσική, ζωγραφική – προερχόμενα από επιφανείς μαρξιστές του παρελθόντος και κυρίως από σύγχρονους μαρξιστές και άλλους ερευνητές.
Το επόμενο κείμενο-αφιέρωμα στο μεγάλο απόντα, αποτελεί τη συμβολή της www.presspublica.gr/
Στο «ποίημα» 
Ο NONDA, ήταν μαθητής του χαράκτη 
ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΛΦΑ
Είναι από καιρό γνωστό στους παροικούντες στην Ιερουσαλήμ ότι στη μεγαλύτερη από τις ελλαδικές ποντιακές ομοσπονδίες κυριάρχησαν οι χειρότεροι και διάλυσαν το πιο φιλόδοξο οργανωτικό πρόγραμμα ανασυγκρότησης του ελλαδικού ποντιακού ελληνισμού. 
Οι πολιτικοί πά εξέρνε πώς ο κοσμον έν αοίκος και άμον ντό θέλνε εφτάγνε και λέγνε ήντιαν θέλνε. Εύραν χωρίον παλλαλόν κι’εφτάγνε ποπαδικήν. Ποία να κρούγνε ς’ σό νού μ’ και ποίαν’ ανασπάλλω. 
…ένα 
Πόντος και Αριστερά 
