
Η συζήτηση γύρω από το ζήτημα της γενοκτονίας ή εθνοκάθαρσης των ελληνικών χριστιανικών κοινοτήτων της Μικράς Ασίας δεν έγινε με έναν έγκυρο και στοιχειωδώς δημοκρατικό τρόπο.
Καταρχάς θεωρώ πως ήταν μεγάλο λάθος και «κακή» ιδεολογικοποιητική πρακτική, υπαγόμενη στις «ανάγκες» του ελληνικού εθνικισμού, η ένταξη του συγκεκριμένου ζητήματος σε μια άμεση και λομπίστικου τύπου πολιτική διεργασία που είχε ως αποτέλεσμα την «αναγνώριση» της γενοκτονίας από την ελληνική βουλή.
Γιατί το λέω αυτό:
.
1) Ο προσδιορισμός μιας εγκληματικής πρακτικής τέτοιου τύπου (που γίνεται από κράτη, στρατούς κ.λπ) δεν είναι το αποτέλεσμα ενός εθνικού μόνον ενδιαφέροντος, αλλά έχει ενδογενώς οικουμενικές διαστάσεις και επίσης λειτουργεί σε ένα δια-εθνικό πλαίσιο είτε όσον αφορά στην πολιτική μορφοποίηση της (δίκαιας ή υπερβολικής) απαίτησης της θιγείσας ομάδας είτε αφορά στην αναγνώριση του ίδιου του συμβάντος.
Αυτό σημαίνει πως πρέπει κάποιος «ενδιαφερόμενος» όχι απλά να συγκροτήσει έναν φάκελο προς υποβολή (για αναγνώριση από άλλα κράτη και διεθνείς θεσμούς) αλλά πως πρέπει να πυροδοτήσει μιαν έγκυρη και όχι (έστω μόνον) προπαγανδιστική εκστρατεία.
Ακόμα περισσότερο δε, είναι αναγκαίο να διεθνοποιήσει το θέμα με έναν όσο το δυνατόν εγκυρότερο και σοβαρότερο τρόπο.
Η κίνηση της άμεσης αναγνώρισης εντός της εθνικής κρατικής επικράτειας, και μάλιστα σε ένα πιεστικό ιδεολογικό «πατριωτικό» πλαίσιο δεν προσδίδει στην διαδικασία κανένα από τα προηγούμενα χαρακτηριστικά.
.
2) Στην Ελλάδα το όλο θέμα όχι μόνον δεν πήρε τα χαρακτηριστικά μιας σοβαρής προσπάθειας αλλά έγινε και αντικείμενο ιδεολογικής χρήσης από δυνάμεις οι οποίες θα έπρεπε να έχουν αποκλειστεί εξ’αρχής από όποια τέτοια συζήτηση, εφόσον οι ίδιες είναι υπόλογες για την διάδοση και εμπέδωση στην κοινωνία ρατσιστικών, αντισημιτικών, υπερεθνικιστικών ακόμα και θεοκρατικών-φονταμενταλιστικών αντιλήψεων και πρακτικών, οι οποίες όπως γνωρίζουμε ανήκουν στο θεμελιακό αιτιακό πλέγμα το οποίο είναι οντικά «υπεύθυνο» για την συντέλεση ακραίων εθνοκαθάρσεων και γενοκτονιών.
.
Αποτελεί προσβολή για τα αθώα θύματα του μικρασιατικού ελληνισμού να είναι τιμητές τους άνθρωποι που θαυμάζουν το ολοκαύτωμα, διαδίδουν αντισημιτικές συνωμοσιολογικές θεωρίες, και είναι οι ίδιοι έτοιμοι να συμμετάσχουν (αν θα μπορούσαν) σε οποιαδήποτε μορφή συστηματικής και μακροπρόθεσμα εμπρόθετης γενοκτονικής πρακτικής.
.
Αυτή είναι η μία πλευρά, και η πιό σημαντική και επικίνδυνη ίσως.
.
Υπάρχει και η άλλη πλευρά, η πλευρά της «ανανεωτικής αριστεράς» και του λεγόμενου «ακραίου κέντρου» η οποία για να αντιμετωπίσει τον υπερεθνικισμό και τον φασισμό στο ζήτημα αυτό, έφτασε (όπως και σε άλλα ζητήματα) να ακολουθήσει, με έναν ευφυέστερο τρόπο, αναθεωρητικές πρακτικές και μεθόδους.
.
Δεν είμαι ειδικός επί των θεμάτων εννοιολογικού προσδιορισμού και βαθμίδωσης (αν μπορώ να το πω έτσι) των διεθνών κρατικών εγκλημάτων.
Μπορώ όμως να υποθέσω το εξής:
Στο ζήτημα που αναφέρουμε η συζήτηση έχει στοιχεία που την κάνουν περισσότερο από συζήτηση ένα είδος ιδεολογικο-πολιτικού χαρακώματος.
Αυτό που έχει μείνει στον «κόσμο» των μη ειδικών είναι ότι υπάρχει ένα στρατόπεδο που ισχυρίζεται ότι η εξόντωση των Ελλήνων (Ρωμηών) χριστιανών ήταν μια τυπική εθνοκάθαρση και ένα άλλο στρατόπεδο που ισχυρίζεται ότι ήταν γενοκτονία.
-Οι μεν λένε για τους δε ότι εργαλειοποιούν το θέμα για να αντλήσουν άθλια ιδεολογικά οφέλη («απλά εθνικιστές είναι», σα να μας λένε, «όσοι μιλάνε για γενοκτονία στην συγκεκριμένη περίπτωση»).
-Και οι άλλοι λένε πως οι άλλοι είναι εθνομηδενιστές, προδότες, τουρκόφιλοι, αναθεωρητές και τα λοιπά.
.
Ο Φίλης προσπάθησε να χειριστεί το θέμα με έναν επιδέξιο τρόπο, εφόσον εμφάνισε μεν το ζήτημα ως ανοιχτό, και σε αυτό είπε την αλήθεια,αλλά στην ουσία, με τον γνωστό τρόπο των ανανεωτών (τους έχω φάει στη μάπα και τους ξέρω πόσο γλίτσες είναι), και δια της παράθεσης της δικής του «ταπεινής» γνώμης και καλά, έθεσε ένα κανονιστικό πλαίσιο άρνησης της πιθανότητας να έχουμε έναν ισχυρό προσδιορισμό των συμβάντων που να οδηγεί στην έννοια ή το «όνομα» γενοκτονία.
Θεωρώ πως το δικαίωμα και την ευχέρεια για να χειριστεί έτσι άθλια την κατάσταση ο Φίλης και η ευρύτατη ομάδα διανοουμένων του Συριζα και του «ακραίου κέντρου» (όχι όλοι) τους την έδωσαν οι ανόητοι και σιχαμεροί εθνικιστές, ειδικά εκείνοι του λεγόμενου «ποντιακού» συνδικαλισμού (εξαιρώ βέβαια τον Β.Αγτζίδη).
.
Το θέμα τώρα έχει παγώσει, και η συζήτηση έχει γίνει ακόμα δυσκολότερη, αν κανείς θέλει να ξεφύγει από τα πλαίσια των δύο κυρίαρχων ιδεολογικών ομάδων που αναφέραμε.
.
Ποιά είναι όμως η δική μας θέση; αν και δεν είμαστε ειδικοί ιστορικοί κ.λπ επιστήμονες που να έχουν κιόλας επαφή με αυτό τον δύσκολο κλάδο;
.
Πολύ σχηματικά και πειραματικά-απορητικά:
Θεωρώ πως μεταξύ των όρων «εθνοκάθαρση» και «γενοκτονία» υπάρχουν ενδιάμεσες βαθμίδες και πως στην περίπτωση που εξετάζουμε υπάρχει πιθανότητα ένταξης σε αυτό τον ενδιάμεσο «χώρο».
Δεν αποκλείω (στο ζήτημα αυτό) τον όρο «γενοκτονία», αλλά δεν τον αποδέχομαι βιαστικά τώρα, άμεσα και πριν αναπτυχθεί η συζήτηση κι άλλο (μάλλον από έγκριτους ξένους επιστήμονες).
.
Έχω όμως (στο ζήτημα αυτό) αντίθεση με τον όρο «εθνοκάθαρση».
.
Η κατάταξη των συμβάντων αυτών στην βαθμίδα της «εθνοκάθαρσης» και μόνον, είναι απαράδεκτη και ύποπτη, για μένα πάντα, γιατί ως στόχο της έχει την απόλυτη εξομοίωση των πρακτικών εθνοκάθαρσης και εκτοπισμού (που συμβαίνουν κατά την διεργασία συγκρότησης ενός νεωτερικού έθνους κράτους) με μιαν εμπρόθετη συστηματική πρακτική εξόντωσης ενός στοχοποιημένου εθνοτικού πληθυσμού.
.
Η προσπάθεια των διαφόρων εθνοσκεπτικιστών ή φιλελεύθερων να πράξουν αυτή την εξομοίωση έλκει την «καταγωγή» της από την προσπάθεια εξομοίωσης του (ιστορικού) ελληνικού εθνικισμού με τον (ιστορικό) τουρκικό εθνικισμό και έχει συγκεκριμένη πολιτική λειτουργία και στο παρόν.
Αυτή η προσπάθεια είναι (οριακά έστω) αναθεωρητική.
.
Δικαιούμαστε να την καταγγέλλουμε ως αναθεωρητική, αλλά ακόμα και ως φασιστική ή φασίζουσα.
.
Αυτό όμως το δικαίωμα το έχουν όσοι έχουν μια σοβαρή και μη ιδεολογική στάση επί του θέματος και όχι οι εθνοχουλιγκάνοι του συρμού του σχοινιού και του παλουκιού.
.
Το κείμενο το αναδημοσιεύσαμε χωρίς να συμφωνούμε σε όλα τα σημεία μαζί του, γιατί θέτει κάποια πολύ σημαντικά ζητήματα τα οποία ουδέποτε συζητήθηκαν. Ούτε στον ποντιακό χώρο, ούτε στον ευρύτερο μικρασιατικό, ούτε και μεταξύ των Ελλήνων ιστορικών.
Διαφωνούμε στο σημείο που θέτει υπό συζήτηση το αν τα ιστορικά γεγονότα μπορούν να χαρακτηριστούν «γενοκτονία» ή ανήκουν σε μια ενδιάμεση κατηγορία μεταξύ «εθνοκάθαρσης» και «γενοκτονίας».
Θεωρούμε ότι αυτό το ζήτημα έχει λυθεί. Μια απάντηση δίνει ο Αγτζίδης στο εξής κείμενο:
«Ποια η ερμηνεία του όρου γενοκτονία;»
https://kars1918.wordpress.com/2015/11/03/genocide-or-ethnic-cleansing/
«….Το ερώτημα «γενοκτονία ή εθνοκάθαρση;» είναι άτοπο και δεν έχει τη παραμικρή σημασία, γιατί ο όρος «γενοκτονία» είναι ένας νομικός όρος που δημιουργήθηκε μόλις το 1944 και εισήχθη στη διεθνή νομολογία το 1948, ενώ ο όρος «εθνοκάθαρση» είναι ένας κοινός όρος που περιγράφει συμπεριφορές και πρακτικές. Αυτό που φαίνεται είναι ότι τόσο ο Φίλης όσο και οι αντίπαλοί του αγνοούν αυτή τη βασική διαφορά των δύο αυτών πολύ συγκεκριμένων όρων..…»