-Για το πολιτικό αρχείο του ποντιακού ελληνισμού

Ένα πολύ σημαντικό αρχείο του ποντιακού ζητήματος, που βρισκόταν στην κατοχή της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, παρουσιάστηκε πρόσφατα (Δευτέρα 23 Μαϊου 2016) και τέθηκε στη διάθεση των ερευνητών.

Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την ομιλία του προέδρου της Ευξείνου Λέσχης Ιωάννη Αποστολίδη και στη συνέχεια ένα απόσπασμα από την ομιλία του νυν προέδρου της ΠΟΕ, δικηγόρου Χρήστου Τοπαλίδη:

——————————————————

1. Ιωάννης Αποστολίδης

…………
Το Αρχείο αυτό κατά το μεγαλύτερο μέρος του βρέθηκε σε μια κρύπτη σε αυτόν το χώρο στις 15 Μαρτίου 2012. Δίκαια θα αναρωτηθείτε, γιατί ένα τόσο σπουδαίο υλικό ήταν ξεχασμένο από το 1935, οπότε παραδόθηκε στο σωματείο μας. Η απάντηση που εξηγεί αλλά, για να πω την σκληρή αλήθεια όπως συνηθίζω, σε καμιά περίπτωση δεν δικαιολογεί αυτήν την παραμέληση, είναι ότι μετά το 1935 ακολούθησαν δικτατορία και πόλεμος εξωτερικός και εμφύλιος, ύστερα οι κοινωνικές ανάγκες ήταν πολύ πιεστικές και έστρεψαν προς αυτές το κύριο ενδιαφέρον του σωματείου μας. Εν πάση περιπτώσει, τώρα το Αρχείο τιμάται όπως του αξίζει και η μελέτη του πρόκειται να φωτίσει την ιστορία μας στην πιο κρίσιμη φάση της, εκείνη της Γενοκτονίας και του ξεριζωμού.

  Υποστηρίζω ότι η δική μας Γενοκτονία ήταν η χειρότερη από όλες για ένα τουλάχιστο λόγο που απορώ πως δεν έχει εξαρθεί μέχρι τώρα. Πράγματι, η γενοκτονία των εβραίων, το Ολοκαύτωμα, είχε βέβαια ασυγκρίτως περισσότερα θύματα, αλλά πάντως δεν συνοδεύθηκε από ξεριζωμό από πανάρχαιες πατρίδες και αντιθέτως μάλιστα, η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζοντας το φρικαλέο έγκλημα έδωσε πατρίδα στους εβραίους, αποκαθιστώντας αυτούς στη Γη της Επαγγελίας, με την ίδρυση του νέου Κράτους του Ισραήλ. Και στην Αρμενική γενοκτονία υπήρξε βέβαια πενταπλάσιος αριθμός θυμάτων αλλά πάντως οι Αρμένιοι δεν αφανίσθηκαν από την αρχαία πατρίδα τους. Στην περίπτωση όμως τη δική μας υπήρξε  διπλή η τραγωδία, δηλαδή  Γενοκτονία και στη συνέχεια ξεριζωμός, γενικός αφανισμός των ελλήνων από τον Πόντο.

  Και βλέποντας τα γεγονότα τώρα σε όλη την τραγικότητά τους, απορεί πραγματικά κανείς, πως έφτασε το έθνος μας στην παράνοια να θυσιάζει σε πολιτικές σκοπιμότητες την Μνήμη αυτής της μεγαλύτερης συμφοράς σε όλη την ιστορία του. Πως και γιατί φτάσαμε να προτείνει ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον Κεμάλ Ατατούρκ για Νόμπελ Ειρήνης, διότι, έλεγε προς την αρμόδια επιτροπή, η Τουρκία υπό την ηγεσία του Κεμάλ έσφιξε με ειλικρίνεια το χέρι φιλίας πού εμείς τείναμε (αλλά ακολούθησαν τα Σεπτεμβριανά και ο Αττίλας…) και  πως τον εξυμνούσε αηδιαστικά ο Ιωάννης Μεταξάς και μόνο εθνικό πένθος δεν κήρυξε κατά το θάνατο του σφαγέα μας, πως κατέθεταν στεφάνια στο μνημείο του πρωθυπουργοί της Ελλάδας, πως έγιναν τόσα και τόσα, πως έρχεται ο κ Φίλης και αρνείται την Γενοκτονία υποβιβάζοντάς την σε εθνοκάθαρση, κάτι όμως που μπορεί να γίνει κα με βελούδινο τρόπο, να δοθεί δηλαδή μια γερή επιχορήγηση σε αλλοεθνείς με αντάλλαγμα να εγκαταλείψουν τη χώρα που επιθυμεί  εθνοκάθαρση.

 Αυτά έγιναν και γίνονται παρόλη την αναγνώριση, μάλλον ενάντια στην αναγνώριση το 1994 από τη Βουλή των Ελλήνων της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.

 Θα έλεγε κάποιος ότι όλα αυτά τα επέβαλε η ανάγκη να τεθεί ένα τέλος στην αιώνια και καταστροφική ελληνοτουρκική διαμάχη, πολύ περισσότερο που έπρεπε να διαφυλαχθεί και ο νατοϊκός χώρος από κάθε ενδοατλαντική διατάραξη. Αλλά αυτά είναι προφάσεις εν αμαρτίαις. Σήμερα το Ισραήλ τις καλύτερες διεθνείς σχέσεις του τις έχει με την Γερμανία, μετά την Αμερική. Αλλά δεν το έκανε αυτό θυσιάζοντας την ιστορική μνήμη, αντιθέτως αυτή η μνήμη είναι το στέρεο θεμέλιο αυτών των σχέσεων. Εμείς θυσιάσαμε την Μνήμη. Εμείς μεταβάλλαμε τη μνήμη σε αμνησία, την προσφέραμε ως  ειδωλόθυτο στο βωμό της ελληνοτουρκικής φιλίας.

   Το Πολιτικό Αρχείο του Πόντου των ετών 1916 έως 1924 αποτελείται από 7000 περίπου σελίδες, και κάθε σελίδα λέει μυριάδες φορές περισσότερα από όσα γράφει, κάθε σελίδα είναι φωτισμένη από την ελπίδα ενός ελεύθερου Πόντου και βρεγμένη από το δάκρυ της ματαίωσης.

   Σήμερα οι Πόντιοι διεκδικούν δυναμικά την διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας.

    Μεμφόμαστε και δικαίως την ελληνική πολιτεία ότι δεν προωθεί την αναγνώριση. Αλλά αυτή η συμπεριφορά του κράτους είναι δευτερογενής ανασχετικός παράγοντας. Η γενεσιουργός αιτία, που συντηρεί και την κρατική αδράνεια και περιορίζει τις σχετικές επιτυχίες μας, είναι, ας το παραδεχθούμε, ο διχασμός μέσα στον οργανωμένο ποντιακό χώρο. Πρέπει να συνηθίσουμε την σκληρή γλώσσα της αλήθειας. Όλος ο κόσμος είδε ότι έγιναν εδώ στη Θεσσαλονίκη δύο ξεχωριστές εκδηλώσεις για τη 19 Μαϊου , μία η καθιερωμένη στην πλατεία Αγίας Σοφίας, οργανωμένη από την Παμποντιακή Ομοσπανδία Ελλάδας, ΠΟΕ, και μία άλλη, διασπαστική, στο Λευκό Πύργο από τα σωματεία που δορυφορούν την οικογενειοκρατία της Παναγίας Σουμελά. Εκεί συνόδευσαν το στρατιωτικό άγημα για την υποστολή της σημαίας στο Λευκό Πύργο και   αυτό το θεώρησαν οι διοργανωτές ως επαρκές περιεχόμενο ξεχωριστής εκδήλωσης

 Ας κάνουμε μια σύγκριση: Η Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης οργάνωσε εξολοκλήρου τη δύωρη περίπου εκδήλωση για την Γενοκτονία στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, για τους αξιωματικούς του Στρατηγείου του Γ’ Σώματος Στρατού. Ομιλίες, απαγγελίες ποιημάτων, ακριτικά τραγούδια, ντοκιμαντέρ, μια εξαιρετικά επιτυχημένη εκδήλωση. Αυτό έγινε το μεσημέρι της 19 Μαίου. Άκουσε κανείς τίποτε γι’ αυτήν την εκδήλωση; Όχι βέβαια. Η εκδήλωση ήταν για τους αξιωματικούς του Στρατηγείου του Γ’ ΣΣ, δεν υπήρχε λόγος να διατυμπανιστεί. Αντιθέτως, αυτοί που οργάνωσαν τη διασπαστική εκδήλωση στο Λευκό Πύργο, για μια συνοδεία στρατιωτικού αγήματος και υποστολή σημαίας, ούτε καν έπαρση, φώναξαν, διαλάλησαν, διατυμπάνισαν την εκδήλωση και τελικά διαπόμπευσαν την Μνήμη, αφού έδωσαν διασπαστική εικόνα στις εκδηλώσεις  της Γενοκτονίας μας.

 Κυρίες και κύριοι, ανάμεσα στο υλικό του Πολιτικού Αρχείου του Πόντου υπάρχει και το πρωτότυπο σχεδίασμα της σημαίας του ποθούμενου τότε αυτόνομου ελληνικού κράτους στον Πόντο. Εγώ χαρακτήρισα το σχεδίασμα ως διοπετές παλλάδιον όταν παρέδιδα πιστό αντίγραφό του στον Ανώτατο Άρχοντα, στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Διοπετές παλλάδιον ονομάζονταν στην αρχαία Ελλάδα κάτι το απόλυτα πολύτιμο και ιερό. Η σημαία αυτή, αντί να κυματίζει σε έναν ελεύθερο Πόντο, στέκεται μεσίστια και αιματόβρεκτη στη σκέψη μας πάνω στο ορόσημο μιας τρισχιλιετούς παρουσίας των ελλήνων στον Πόντο. Το χρονικό λήξης αυτής της παρουσίας καταγράφεται στο Πολιτικό Αρχείο του Πόντου που παρουσιάζουμε σήμερα.

  Έχω ηθική υποχρέωση να πω, ότι ολόκληρη τη χρηματοδότηση για τη συντήρηση, την ψηφιοποίηση, και γενικά όλες τις δαπάνες για την αξιοποίηση του Αρχείου, τις ανέλαβε ο κ Ιβάν Σαββίδης, που είναι και επίτιμο μέλος του σωματείου μας. Η σκέψη μας είναι να δημιουργηθεί μελλοντικά ενιαία ψηφιακή βάση δεδομένων όλων των αρχείων που υπάρχουν από τον Πόντο και γενικά όλων των αρχείων του προσφυγικού ελληνισμού. Αυτό το έχουν ανάγκη οι ιστορικοί ερευνητές και όλος ο λαός.

 Συμπατριώτισσες και συμπατριώτες, ας θυμηθούμε ότι δύο είναι οι αποφράδες ημέρες του Μάη. Είναι η 19 Μαίου αλλά είναι και η 29 Μαίου, η μέρα της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης, η μέρα που η Πολ επάρθεν, πάρθεν η Ρωμανία. Ας θυμηθούμε ότι όταν ο Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής ζήτησε από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο να του παραδώσει την Πόλη και του εγγυόταν τα πλούτη και την ελευθερία του, εκείνος απάντησε: «Το δε την πόλιν σοι δούναι ουτ’ εμόν εστίν ούτ’ άλλου των εν αυτή κατοικούντων. Κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών». Και ύστερα συγκέντρωσε ο αυτοκράτορας τους «συστρατιώτες και αδελφούς του», έτσι προσφωνούσε τους στρατιώτες του, και τους είπε ότι αφήνει στα χέρια τους «Το τεταπεινωμένον σκήπρον μου και την εκλαμπροτάτην και περίφημον ταύτην πόλιν, την βασιλεύουσαν των πόλεων, ελπίδα και χαράν πάντων των Ελλήνων, το καύχημα πάσι τοις ούσιν υπό την ηλίου ανατολήν». Και πήγε μαζί με τους συστρατιώτες και αδελφούς του στην Πύλη του Ρωμανού, πολέμησε σαν απλός στρατιώτης γενναία και σκοτώθηκε τελευταίος ο μαρμαρωμένος βασιλιάς, σφραγίζοντας το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μετά από 1123 χρόνια και 23 μέρες από την ίδρυσή της.

---

2) Χρήστος Τοπαλίδης

«…Η μοίρα του Ποντιακού Ελληνισμού δεν είναι αποκομμένη από αυτήν του υπολοίπου ελληνισμού και των άλλων χριστιανικών λαών της Αυτοκρατορίας. Οι διεργασίες αφύπνισης της «εθνικής συνείδησης», μέσα από την αφύπνιση του πνεύματος δια του ευρωπαϊκού και Νεοελληνικού διαφωτισμού βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και στον ιστορικό Πόντο, απόδειξη αυτού πως οι πρόγονοι μας μετέχουν σε όλες εκείνες τις διεργασίες που οδήγησαν στην εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση του 1821 και την δημιουργία του πρώτου, μετά από τέσσερις αιώνες, ελεύθερου ελληνικού κράτους. Μην ξεχνάμε πως Πόντιος ξεκινά την επανάσταση στην Μολδοβλαχία και Πόντιος την τερματίζει στην μάχη του Πέτα στην Βοιωτία.

Οι πρόγονοι μας λοιπόν με έντονο το αίσθημα του εθνικού καθήκοντος, αλλά πολύ περισσότερο αντιλαμβανόμενοι την ευκαιρία που παρουσιάζονταν μπροστά τους με το κενό εξουσίας που δημιούργησε η ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την κατάρρευση του Σουλτανικού καθεστώτος,  δεν θα μπορούσαν να μείνουν αδρανείς και να μην επιδιώξουν την ολοκλήρωση της εθνικής παλιγγενεσίας, με την δημιουργία ενός ελεύθερου ποντιακού κράτους. Ωστόσο από την μια οι ραγδαίες εξελίξεις στην περιοχή με την άνοδο του Κεμαλικού Εθνικιστικού κινήματος και από την άλλη η ατολμία της Ελλάδος να συνδράμει την προσπάθεια, με την αιτιολογία ότι ο πόντος κείται μακριά, θαρρείς και η Ουκρανία κείτονταν εγγύτερα,  οδήγησαν για μια ακόμη φορά σε μια εθνική τραγωδία και σε μία Γενοκτονία που μαζί με την Γενοκτονία των υπολοίπων Χριστιανικών λαών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, Αρμενίων και Ασσυρίων συνιστούν το πρώτο και ειδεχθέστερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.

Και δεν θα μπορούσε κανείς να κατηγορήσει τους προγόνους μας για εθνικό αλυτρωτισμό γιατί αφενός οι αιώνες καταπίεσης τους από τον Βάρβαρο δυνάστη καθιστούσαν αυτήν την επιλογή μονόδρομο, μην ξεχνάμε την πρόσφατη εκείνη την εποχή διάψευση όλων των προσδοκιών που υπήρχαν για το κίνημα των Νεοτούρκων, αλλά και αφετέρου γιατί στον αντίποδα όλων αυτών η ίδια η Γενοκτονία των προγόνων μας ήταν μέρος ενός ευρύτερου σατανικού σχεδίου που εξύφαναν τα νοσηρά μυαλά των Νεοτούρκων και μετέπειτα Τούρκων εθνικιστών του Μουσταφά Κεμάλ, ενάντια σε όλους τους χριστιανικούς λαούς της ανατολής, Έλληνες  του Πόντου και της Μικράς Ασίας, Αρμενίους και Ασσυρίους, προκειμένου να ομογενοποιήσουν θρησκευτικά και φυλετικά την Μικρά Ασία και να σφυρηλατήσουν ένα νέο Τουρκικό κράτος σύμφωνα με το όραμα του παντουρκισμού / παντουρανισμού.

Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος, αλλά και ως απλός Πόντιος θα ήθελα να εκφράσω την βαθιά μου ευγνωμοσύνη στο διοικητικό συμβούλιο της Ευξείνου Λέσχης για την ανάδειξη και την αξιοποίηση του αρχείου σε μία εποχή που και με την πρόσφατη σύσταση της έδρας ποντιακών μελετών στην Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από το Ίδρυμα Ιβάν Σαββίδη, θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο περαιτέρω αξιοποίησης. Ωστόσο ο τρόπος με το οποίο το αρχείο ανακτήθηκε, σε έναν ελεγχόμενο βέβαια χώρο και σχετικά αρχειοθετημένο, εμένα προσωπικά μου προκαλεί τρόμο για την τύχη άλλων αρχείων που μπορεί να βρίσκονται οπουδήποτε και ενδεχομένως να καταστραφούν και καταδεικνύουν την ένδεια της επίσημης ελληνικής πολιτείας πάνω στο ποντιακό ζήτημα όταν δεκαετίες τώρα δεν έχει φροντίσει για τα αυτονόητα, όπως η δημιουργία ενός μουσείου Γενοκτονίας ή προσφυγικού ελληνισμού, όπου όλα αυτά τα πολύτιμα διαμάντια της ιστορίας των προγόνων μας θα μπορούσαν να βρουν στέγη και να γίνου αντικείμενο έρευνας και αξιοποίησης.

Το γεγονός ότι το ποντιακό τόσα χρόνια προχωρά μπροστά στηρίζεται σε αυτήν ακριβώς την πρωτοβουλία του οργανωμένου Ποντιακού κινήματος με ελάχιστη έως μηδαμινή συνδρομή από την επίσημη ελληνική πολιτεία, στις περιπτώσεις που δεν θέτει η ίδια εμπόδια. Και αναφέρομαι προφανώς στον τρόπο με το οποίο η Εύξεινος Λέσχη προσπαθεί να αναδείξει και να αξιοποιήσει το Πολιτικό αρχείο του Πόντου. Στην ίδρυση έδρας ποντιακών μελετών στο Α.Π.Θ. μετά από μνημόνιο συνεργασίας που υπεγράφη με το ίδρυμα Ιβάν Σαββίδη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αργυρούπολης, στην παρουσία της Ομοσπονδίας μας και της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ποντίων Ελλήνων σε διεθνή συνέδρια και σε επισκέψεις έντονου ποντιακού ενδιαφέροντος όπως η πρόσφατη επίσκεψη μας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ για να πληροφορηθούμε την πραγματική κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή και την τύχη των Ποντίων που κατοικούν σε χωρία της μεθορίου με το Αζερμπαϊτζάν και εκκενώθηκαν, μία κίνηση που οδήγησε σε υιοθέτηση ψηφίσματος αναγνώρισης της Γενοκτονίας από το Κοινοβούλιο της χώρας ανήμερα της επετείου της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, την 19^η Μαΐου και σε τόσες άλλες «ιδιωτικές» πρωτοβουλίες που όμως θα έπρεπε να συνεπικουρούν την επίσημη ελληνική πολιτεία καθώς αυτή θα έπρεπε να αναλάβει κυρίαρχο ρόλο στις πάγιες και στρατηγικές διεκδικήσεις του ποντιακού ελληνισμού.»

http://efxinospontos.gr/eidiseis/1037-xristos-topalidis-anektimiti-i-aksia-tou-politikoy-arxeiou-tou-pontou