Στη μελέτη του Norbert Elias Ναζισμός και γερμανικός χαρακτήρας (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) διερευνάται
πώς οδηγήθηκε ο γερμανικός λαός από τον πολιτισμό στη βαρβαρότητα.
—————————————————————-
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα όλο και περισσότερα βιβλία εκδίδονται με θέμα την άνοδο και την πτώση του Χίτλερ και του πάλαι ποτέ πανίσχυρου Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματός του, και γενικότερα την εμφάνιση του φασιστικού φαινομένου στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Η διεύρυνση του ακροδεξιού και νεοναζιστικού χώρου στην Ελλάδα και αλλού, καθώς επίσης η συντριπτική οικονομική και πολιτική υπεροχή της Γερμανίας στην Ευρώπη, έχουν αναζωπυρώσει για τα καλά τη συζήτηση για παρόμοια φαινόμενα, συζήτηση η οποία δεν δείχνει να κοπάζει.
Πώς και γιατί κατέρρευσε ο πολιτισμός της Γερμανίας, ανοίγοντας τον δρόμο σε μια ανείπωτη βαρβαρότητα με δεκάδες εκατομμύρια θύματα, τόσο στον πόλεμο όσο και με τις μαζικές εκτελέσεις;
Σε τούτο το πλαίσιο θα μπορούσε να ενταχθεί και η έκδοση της μελέτηςΝαζισμός και γερμανικός χαρακτήρας: δοκίμιο πάνω στην κατάρρευση του πολιτισμού του Γερμανοεβραίου Νόρμπερτ Ελίας (1897-1990), ενός από τους σημαντικότερους κοινωνιολόγους του 20ού αιώνα. Αφού πρώτα σπούδασε σε γερμανικά πανεπιστήμια, ο Ελίας γλίτωσε την κατάλληλη στιγμή από τους ναζί καταφεύγοντας στην Αγγλία, όπου σταδιοδρόμησε στον ακαδημαϊκό χώρο. Η μελέτη του γράφτηκε στα αγγλικά στα 1961-2, αλλά δημοσιεύτηκε μόλις το 1989 ως ξεχωριστό κεφάλαιο ενός τόμου με Μελέτες για τους Γερμανούς.
Με αφορμή τη δίκη του Άντολφ Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ στις αρχές της δεκαετίας του 1960, γεγονός που έλαβε παγκόσμιες διαστάσεις, ο Ελίας αποφάσισε να ανατάμει το ναζιστικό φαινόμενο με επίκεντρο το πώς οδηγήθηκε η Γερμανία στην Τελική Λύση κατά των Εβραίων και άλλων ανεπιθύμητων μειονοτήτων. Το βασικό ερώτημα που τον απασχολεί είναι το εξής: πώς και γιατί κατέρρευσε ο πολιτισμός της Γερμανίας, ανοίγοντας τον δρόμο σε μια ανείπωτη βαρβαρότητα με δεκάδες εκατομμύρια θύματα, τόσο στον πόλεμο όσο και με τις μαζικές εκτελέσεις; Η προσέγγισή του αξιώνει να συνδυάσει την ιστορία του γερμανικού έθνους με την εξέλιξη της γερμανικής κοινωνίας και με την ψυχολογία του γερμανικού λαού, δίνοντας έμφαση στην ιδεολογία και παραμερίζοντας τις οικονομικές εξηγήσεις.
Πόθος για ενότητα
Σύμφωνα με τον Ελίας, η ταραχώδης ιστορία της Γερμανίας είναι χτισμένη πάνω στα ερείπια των ασταμάτητων πολέμων που διεξήγαγαν τα πολλά γερμανικά κρατίδια μεταξύ τους και με άλλους εχθρούς. Και ενώ τα νεότερα κράτη-έθνη γεννήθηκαν και διαμορφώθηκαν μέσα από πολέμους και επαναστάσεις με στόχο μεταξύ άλλων τον εκδημοκρατισμό, η διαφορά της Γερμανίας οφείλεται στον διακαή πόθο για ενότητα υπό έναν πανίσχυρο ηγέτη, «μια ενότητα τόσο απόλυτη που να απέκλειε το παραμικρό ίχνος διχόνοιας». Αυτός ο πόθος δημιουργούσε ένα αίσθημα κατωτερότητας και φθόνου των Γερμανών απέναντι σε άλλους κυρίαρχους ευρωπαϊκούς λαούς, την ταυτόχρονη υποτίμηση και υπερτίμηση των δικών τους δυνατοτήτων, μα προπαντός γεννούσε «την εικόνα ενός τάχα χαμένου εθνικού μεγαλείου» που έπρεπε πάση θυσία να ξαναποκτηθεί.
Ένα από τα θεμελιώδη παράδοξα της γερμανικής παράδοσης πεποιθήσεων και συμπεριφορών ήταν ότι οι ίδιοι άνθρωποι που ακολουθούσαν έναν απόλυτο, ανυποχώρητο και συχνά παντελώς ανεδαφικό εθνικό ιδεαλισμό, κόμπαζαν την ίδια στιγμή γι’ αυτό που θεωρούσαν “ρεαλισμό” τους.
Το ιδεώδες ενός ενιαίου, εκτεταμένου Ράιχ δεν έφυγε ποτέ από το μυαλό και την ψυχή των Γερμανών, γεγονός που το εκμεταλλεύτηκε ο Χίτλερ. Αυτό το εθνικό ιδεώδες, παρά τον όποιο εκδημοκρατισμό της Γερμανίας κατά τον 19ο αιώνα, δεν έχασε ποτέ τα δεσποτικά χαρακτηριστικά του, τον «αυστηρό και απαιτητικό χαρακτήρα του». Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Ελίας, η υποτιθέμενη Realpolitik των Γερμανών ήταν πολύ λιγότερο ρεαλιστική από όσο νόμιζαν οι ίδιοι, αφού η επιθυμία τους για παντοδυναμία δεν συμβάδιζε με την απαιτούμενη οικονομική και στρατιωτική δύναμη: «ένα από τα θεμελιώδη παράδοξα της γερμανικής παράδοσης πεποιθήσεων και συμπεριφορών ήταν ότι οι ίδιοι άνθρωποι που ακολουθούσαν έναν απόλυτο, ανυποχώρητο και συχνά παντελώς ανεδαφικό εθνικό ιδεαλισμό, κόμπαζαν την ίδια στιγμή γι’ αυτό που θεωρούσαν “ρεαλισμό” τους».
Τις παραπάνω κοινωνικές και ιστορικές εξελίξεις συναρμόζει ο Ελίας με τον χαρακτήρα του μέσου Γερμανού, σε μια διαλεκτική μεταξύ του ατόμου και του κράτους, του «Εγώ» και του «Εμείς», κατά την οποία οι Γερμανοί «στρέφονται ξανά και ξανά σε ηγέτες που προβάλλουν ενώπιόν τους την εικόνα ενός υπέρτερου μεγαλείου» (το ίδιο κάνουν και άλλοι λαοί, αλίμονο, μόνο που εκεί απέκτησε ιδιάζουσες διαστάσεις, και αυτή η ιδιάζουσα γερμανική περίπτωση απασχολεί εν προκειμένω τον Ελίας). Με βάση τον «απλοϊκό, προβιομηχανικό τρόπο σκέψης του Χίτλερ και των στρατηγών του», εξαπολύθηκαν πόλεμοι κατά πάντων, και κυρίως κατά των Εβραίων, με απίστευτη σφοδρότητα και με έναν συνδυασμό ορθολογισμού και ανορθολογισμού: ο ορθολογισμός παραπέμπει στη γραφειοκρατικοποίηση της εξολόθρευσής τους, ο ανορθολογισμός στις διάφορες ψευδοεπιστημονικές ιδέες περί φυλετικής καθαρότητας, έμφυτης ανωτερότητας των άριων κ.λπ.
Οι περισσότεροι Γερμανοί στήριξαν με ενθουσιασμό τον χιτλερισμό. Στη συνέχεια, αφενός δεν θα μπορούσαν να αντιταχτούν στους Εθνικοσοσιαλιστές εξαιτίας της ιστορικά έντονης εξάρτησης της συμπεριφοράς τους από το κράτος και τις προσταγές του, αφετέρου δεν ήθελαν να το κάνουν, αφού είχαν εσωτερικεύσει την εικόνα του πανίσχυρου Φύρερ που υποτίθεται πως θα τους οδηγούσε, με τους μεσσιανικούς λόγους και με τις πράξεις του, στο χιλιετές Ράιχ: «η πίστη της πλειοψηφίας του γερμανικού λαού στον Φύρερ παρέμεινε ακλόνητη μέχρι τον θάνατό του, αλλά και για αρκετό καιρό μετά απ’ αυτόν». Προς τεκμηρίωση της ερμηνείας του, ο Ελίας παραθέτει αυθεντικές επιστολές Γερμανών που γράφτηκαν προς το τέλος του πολέμου και δίνουν την εικόνα «ενός πειθήνιου και αναισθητοποιημένου λαού».
Μια «κοινωνική θρησκεία»
«H πίστη της πλειοψηφίας του γερμανικού λαού στον Φύρερ παρέμεινε ακλόνητη μέχρι τον θάνατό του, αλλά και για αρκετό καιρό μετά απ’ αυτόν».
Σύμφωνα με τον Ελίας, ο Εθνικοσοσιαλισμός ήταν μια «κοινωνική θρησκεία», ο Χίτλερ ένας «καινοτόμος πολιτικός σαμάνος» που αξιοποίησε τον «ρομαντικό συντηρητισμό» των Γερμανών για να κερδίσει την υποστήριξή τους. Ωστόσο, τα «πρωτόγονα» στοιχεία του ναζισμού οδήγησαν το γερμανικό έθνος για δεύτερη συνεχόμενη φορά στον γκρεμό. Εδώ, αξιοσημείωτη είναι η θέση του Ελίας σχετικά με τη «διαφορά των πολεμικών στόχων στις προβιομηχανικές κοινωνίες και στις κοινωνίες της εποχής της προχωρημένης εκβιομηχάνισης», κάτι που δεν αντιλήφθηκαν οι ναζί όταν εξολόθρευαν ολόκληρους πληθυσμούς – άλλο ένα ανορθολογικό στοιχείο της πολιτικής τους, βασισμένο στα εμμονικά ιδεολογήματά τους.
Η παραπάνω σχηματική επισκόπηση του βιβλίου δίνει απλώς μια μικρή ιδέα της ανάλυσης του Ελίας, ο οποίος, πέρα από γνώστης του αντικειμένου του αποδεικνύεται και γλαφυρότατος αφηγητής της κοινωνικής εξέλιξης σε συνδυασμό με τις ψυχολογικές και ανθρωπολογικές σταθερές της (ακολουθώντας τα χνάρια του Φρόιντ και της εννοιολογίας του περισσότερο από όσο ο ίδιος παραδέχεται). Μερικά γενικότερα ερωτήματα που θα άξιζε να μας απασχολήσουν καθώς διαβάζουμε το σημαντικό δοκίμιο του Ελίας είναι τα εξής: πολιτισμός και βαρβαρότητα είναι δύο εντελώς διαφορετικές συνθήκες, όπου όταν καταρρέει η πρώτη έρχεται η δεύτερη, ή μήπως συνυπάρχουν; Πολιτισμός σημαίνει ειρήνη και ανοχή ενώ βαρβαρότητα σημαίνει πόλεμο και θηριωδία, ή μήπως αυτά αποτελούν αξεδιάλυτα στοιχεία της ανθρώπινης κατάστασης, και απλώς αλλάζει η εκάστοτε δοσολογία;
Μπορούμε άραγε να αποφασίσουμε βάσιμα πότε η επιστήμη και η τεχνολογία προάγουν τον πολιτισμό και πότε τη βαρβαρότητα;
Μπορούμε άραγε να αποφασίσουμε βάσιμα πότε η επιστήμη και η τεχνολογία προάγουν τον πολιτισμό και πότε τη βαρβαρότητα – π.χ. η κατασκευή οπλικών συστημάτων από μεγαλοφυείς εφευρέτες (από τον Αρχιμήδη μέχρι τον Οπενχάιμερ και τον Φον Μπράουν) συνιστά πράξη πολιτισμού ή βαρβαρότητας; Μπορούμε άραγε να κάνουμε σαφείς αξιολογικές διακρίσεις, ή μήπως τα κλασικά δίπολα πολιτισμός/βαρβαρότητα, πόλεμος/ειρήνη, καλό/κακό κ.λπ. έχουν εν πολλοίς αποδομηθεί; Στη νιτσεϊκή γενεαλογία της ηθικής, π.χ., η βαρβαρότητα όχι μόνο δεν ήταν το αντίθετο του πολιτισμού, αλλά η αναγκαία προϋπόθεσή του – εξού ο «πολιτισμός» είναι μια έννοια που χρησιμοποιείται πότε με θετικό πρόσημο και πότε με έναν αναπόφευκτο σκεπτικιστικό ή ειρωνικό τόνο.
Συνάμα, αξίζει να σκεφτούμε κάτι ειδικότερο: τι θα μπορούσαν να μας προσφέρουν τα παραπάνω συμπεράσματα του Ελίας σε ό,τι αφορά τη σημερινή Γερμανία και το καυτό ζήτημα του εάν πρέπει να παίξει έναν ακόμα πιο πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ευρώπη για να αντισταθμίσει την πίεση από άλλες υπερδυνάμεις, ή απεναντίας να μειώσει την οικονομική και πολιτική επικυριαρχία της πάνω στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη προς την κατεύθυνση μιας μεγαλύτερης ισοτιμίας; Εντέλει, τι κινδύνους εγκυμονεί η προσπάθεια ενός οποιουδήποτε κράτους ή κόμματος (ιδίως ενός εθνικιστικού-σοσιαλιστικού-λαϊκίστικου) να αποκτήσει ξανά τα περασμένα (πραγματικά ή φαντασιακά) μεγαλεία;
Πόντος και Αριστερά 
Reblogged this on blog it.
«…..Η αγάπη για την πατρίδα που διατυμπάνιζαν οι Ναζί και στο όνομα της οποίας συσπείρωσαν μεγάλα τμήματα του γερμανικού λαού δεν ήταν αγάπη για την αληθινή Γερμανία, για τη Γερμανία όπως αυτή ήταν στην πραγματικότητα. Η αγάπη τους δεν αφορούσε μια Γερμανία που είναι ένα έθνος μεταξύ άλλων ισότιμων εθνών. Ήταν αγάπη για μια Γερμανία όπως αυτή όφειλε να είναι σύμφωνα με τα αισθήματά τους: μια Γερμανία μεγαλύτερη από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά έθνη. Ήταν αγάπη για μια Γερμανία ιδεατή.
Ούτε ο Χίτλερ αγαπούσε τη Γερμανία όπως πραγματικά ήταν. Αυτό που αγαπούσε ήταν μια οπτασία της Γερμανίας και του μεγαλείου της. Ο ναζιστικός πόλεμος και η όλη θηριωδία εκείνων των ετών ήταν η απέλπιδα κίνηση ενός έθνους που καταποντιζόταν ταχύτατα σε θέση δεύτερης ή τρίτης κατηγορίας. Οι Γερμανοί είδαν αυτό τον πόλεμο ως την ύστατη απόπειρά τους να φανούν αντάξιοι της ιδεατής τους αυτοεικόνας.
Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι δεν ήταν ανάγκη να εξοντωθούν εκατομμύρια Εβραίοι για να μάθουν οι Γερμανοί να ζουν με μια λιγότερο λαμπερή εικόνα του εαυτού τους. Σπανίως, όμως, ισχυροί κοινωνικοί σχηματισμοί συμβιβάζονται ειρηνικά με τον περιορισμό της ισχύος τους. Στρέφονται ξανά και ξανά σε ηγέτες που προβάλλουν ενώπιόν τους την εικόνα ενός υπέρτερου μεγαλείου, που απευθύνονται σ’ αυτούς στο όνομα υψηλών αξιών και τους καλούν ν’ αντισταθούν στην απειλή και να πολεμήσουν για τη συλλογική ανωτερότητα και τα ιδανικά της.
Όπως τα άγρια ζώα, έτσι και τα ισχυρά έθνη γίνονται πολύ επικίνδυνα όταν νιώσουν στριμωγμένα, όταν αισθανθούν ότι η ισορροπία δυνάμεων γέρνει σε βάρος τους, ότι οι αξίες τους απειλούνται κι η υπεροχή τους αργοσβήνει. Όταν παρατηρούνται αυτά τα φαινόμενα, οι άνθρωποι συνήθως καταφεύγουν στη βία. Και τότε ξεσπούν πόλεμοι.
Ο Νόρμπερτ Ελίας έγραψε αυτό το δοκίμιο το 1961/62, με αφορμή τη δίκη του Άιχμαν που διεξαγόταν εκείνο τον καιρό στην Ιερουσαλήμ. Το δημοσίευσε 30 περίπου χρόνια αργότερα, ένα έτος πριν τον θάνατό του.
Ο Norbert Elias (1897-1990) αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους κοινωνιολόγους του 20ού αιώνα. Εβραϊκής καταγωγής, γεννήθηκε στο Μπρέσλαου της Πρωσίας και σπούδασε φιλοσοφία , ψυχολογία και ιατρική στο Μπρέσλαου, στη Φρανκφούρτη και στη Χαϊδελβέργη. Μετά τη διδακτορική του διατριβή στη φιλοσοφία, τα ενδιαφέροντά του στράφηκαν στην κοινωνιολογία, όπου συνδέθηκε με τον Καρλ Μάνχαϊμ. Με την άνοδο των Ναζί στην εξουσία, κατέφυγε αρχικά στη Γαλλία και κατόπιν στη Μεγάλη Βρετανία. Εκεί σταδιοδρόμησε κατά κύριο λόγο στο Πανεπιστήμιο του Leicester. Με την επανέκδοση του magnum opus του Uber den Prozess der Zivilisation το 1969, ο μέχρι τότε σχετικά παραγνωρισμένος Elias καταξιώθηκε ως κορυφαίος στοχαστής και ξεκίνησε μια εξαιρετικά γόνιμη περίοδος συγγραφικής δημιουργίας μέχρι τον θάνατό του. Εργάστηκε για αρκετά χρόνια στο Zentrum fur interdisziplinare Forschung του Πανεπιστημίου του Bielefeld και τελικά εγκαταστάθηκε στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας.
Έργα του στα ελληνικά: Η εξέλιξη του πολιτισμού (Νεφέλη, 1997), Μότσαρτ (Ίνδικτος, 2001), Περί χρόνου (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2004), Η θεωρία του συμβόλου (Μεταίχμιο, 2010).
http://www.culturenow.gr/36831/nazismos-kai-germanikos-xarakthras-normpert-elias
ΠΩΣ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (ΜΑΣ;) –PLAN B
(Σχεδίασμα αφηγηματικού δοκιμίου)
Επικαιρο Αποσπασμα
Στη μνήμη Αποστόλου Σάντα, 5-5-2011
Alfred Döblin (συγγραφεύς και ψυχίατρος), Berlin Alexanderplatz, (1929), Πρόλογος “Το επάγγελμα του γιατρού μου έδωσε μια ευκαιρία να γνωρίσω πολλούς κακοποιούς, από δω άντλησα ορισμένα ενδιαφέροντα -και άξια να ειπωθούν- πράγματα. Κι όταν συναντούσα αυτούς τους ανθρώπους και πολλούς όμοιούς τους έξω, έβλεπα …, την κοινωνία μας, από ένα πολύ ιδιόμορφο πρίσμα : ….πως δεν υπάρχουν σαφώς καθορισμένα όρια ανάμεσα σ’ αυτούς που είναι εγκληματίες και σ’ αυτούς που δεν είναι, πως σε όλα τα δυνατά επίπεδα η κοινωνία ή καλύτερα αυτό που εγώ έβλεπα, ήταν ζυμωμένη με το έγκλημα…”
“….Η συνέχεια είναι γνωστή: ήττα για το γερμανικό έθνος, νεκρούς το 10,0% περίπου του πληθυσμού της (5,5 εκατ. στρατιωτικούς και ανεξακρίβωτο πλήθος αμάχων από 1,1, έως 3, 1 εκατ.) και τραυματίες, καταστροφές πόλεων και υποδομών, πείνα, εξαθλίωση, εσωτερική προσφυγιά, αλλά και ψυχικό τραύμα. Διαίρεση : Δυτική και Ανατολική Γερμανία. Δυτικό και Ανατολικό Βερολίνο -Τείχος. Ψυχρός πόλεμος. Μυστικές υπηρεσίες χωρών ΝΑΤΟ, KGB και Stasi.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλοί Γερμανοί ήταν πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσουν τις ενοχές τους (αβάστακτο μαρτύριο γι ‘αυτούς), για την εγκληματική δράση των υπηκόων του Τρίτου Ράιχ-συγγενών τους, και να αρχίσουν την ανοικοδόμηση της χώρας τους, καθώς και την ανάκτηση της ταυτότητά τους,. Μη μπορώντας να ξεπεράσουν την βιωμένη πραγματικότητα, δημιούργησαν μηχανισμούς απώθησης του “γερμανικού τραύματος ” με την απάθεια, την αυτοαναισθητοποίηση και την σιωπή,
Στις προϋποθέσεις που οδήγησαν στην επιτυχία του γερμανικού οικονομικού θαύματος, δεν περιλαμβάνονται μόνον οι τεράστιες επενδύσεις του σχεδίου Marshal, η έκρηξη του ψυχρού πολέμου και η αχρήστευση των απαρχαιωμένων βιομηχανικών εγκαταστάσεων από τα σμήνη των συμμαχικών βομβαρδιστικών, αλλά και το τυφλό εργασιακό ήθος που είχε καλλιεργηθεί από το ολοκληρωτικό καθεστώς, η ικανότητα αυτοσχεδιασμού της οικονομίας υπό απειλή και ο έμπειρος χειρισμός του αλλοδαπού εργατικού δυναμικού (στο οποίο συμμετείχαν και αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες). Καταλυτική επίδραση είχε όμως, η εθνική σιωπή, το κρυφό μυστικό ότι η μεταπολεμική Γερμανία θεμελιώθηκε πάνω στα καταπλακωμένα πτώματα των βομβαρδισμών, που ενίσχυσε και ενισχύει ακόμη τους δεσμούς των πολιτών της.
VΙ. Η γερμανική λογοτεχνία της απώθησης και της σιωπής (Η απάθεια και η αυτοαναισθητοποίηση υποδεικνύει προηγμένο μηχανισμό απώθησης του μεταπολεμικού γερμανικού τραύματος)
“…. η κατάθλιψη αλλάζει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς, άρα και τον τρόπο αυτοέκφρασης. Κινούμενος από το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως και προσπαθώντας να βρει λύση, ο άνθρωπος εμβαθύνει τα υπαρξιακά ζητήματα. Δημιουργεί έργα τέχνης επιθυμώντας να εκφραστεί και να ξεπεράσει την πραγματικότητα, με την οποία δεν μπορεί να εξοικειωθεί και συμβιβαστεί, να στείλει ένα μήνυμα στους συνανθρώπους του, να στρέψει την προσοχή τους στα επίκαιρα προβλήματα που μπορούν να λυθούν μόνο με κοινή προσπάθεια και συνεννόηση. Αυτή είναι η βάση του υπαρξισμού στην… τέχνη.”
Για τους Γερμανούς (και τους Aυστριακούς), τα πράγματα έμοιαζαν ακόμα χειρότερα [14]. Τα φαντάσματα του ναζισμού κατατρύχουν έως σήμερα νεώτερους συγγραφείς … ο μετέπειτα νομπελίστας Xάινριχ Mπελ, βετεράνος του πολέμου…, μίλησε τόσο για τη φρίκη του μετώπου όσο και για την καθολική κρίση της Γερμανίας…
“Μια από τις πλέον αποσιωπημένες και σκοτεινές πτυχές της ιστορίας – τις καταστροφές που υπέστησαν οι ίδιοι οι Γερμανοί- εξετάζει στα δοκίμια του ο W. G. Sebαl με τίτλο η φυσική ιστορία της καταστροφής (“Αεροπορικοί βομβαρδισμοί και λογοτεχνία (Luftkrieg und Literatur)”), όπου με «ασύγκριτη τόλμη και πνευματική ενάργεια ο σπουδαίος Γερμανός συγγραφεας απασχολείται με την ατομική και συλλογική μνήμη (η μάλλον την απώθηση της) , το τραύμα του β’ παγκοσμίου πολέμου και τις επιπτώσεις τους στο γερμανικό λαό. “Η ασύγκριτη εθνική ταπείνωση ….ουδέποτε διατυπώθηκε με λόγια.”
“…η ένδοξη πολεμική και μεταπολεμική εποποιια της Γερμανίας…. παραμένει ανιστόρητη, συνδέεται με αυτή μας την ανικανότητα …να αντιμετωπίσουμε το βάρος της απόλυτης ενδεχομενικοτητας (η συνειδητοποίηση και αποδοχή της πιθανότητας πραγματοποίησης ή μη ενός κοινωνικού συμβάντος εκ πρώτης όψεως ακατόρθωτου) γεννημένης από την βαθιά εμμονή μας για ευταξία.”
Το βασικό ερώτημα του είναι: γιατί κράτησαν οι Γερμανοί σαν εφτασφράγιστο μυστικό τις τρομακτικές καταστροφές τους από τους βομβαρδισμούς των Συμμάχων το 1943-1945; Γιατί τόσο επίμονα αποσιώπησαν ότι η μεταπολεμική Γερμανία θεμελιώθηκε πάνω στα καταπλακωμένα πτώματα των βομβαρδισμών; Ποια βαθύτερη ανάγκη τούς έκανε να θάψουν για πολλές δεκαετίες στη σιωπή της Ιστορίας και της λογοτεχνίας, το γεγονός ότι σ΄ αυτούς τους βομβαρδισμούς, στους οποίους οι Βρετανοί έριξαν ένα εκατομμύριο τόνους βόμβες πάνω από την εχθρική επικράτεια, καταστράφηκαν τριάμισι εκατομμύρια κατοικίες, και ότι 131 πόλεις – ανάμεσά τους το Αμβούργο, η Κολωνία, η Νυρεμβέργη, η Δρέσδη- μετατράπηκαν σε σωρούς ερειπίων;
Οι κάτοικοι αυτών των πόλεων, σύμφωνα με τις λιγοστές μαρτυρίες της εποχής, έδειχναν απόλυτη απάθεια κυκλοφορώντας στα ερείπια, έχοντας περιέλθει σε κατάσταση τροφοσυλλέκτη και τρωγλοδύτη. Άλλοι τριγύριζαν πρόσφυγες από τη μια στην άλλη πόλη της Γερμανίας. Οι πρόσφυγες μόνο από το Αμβούργο ήταν 1.250.000 και οι συνθήκες αυτές για πολλούς κράτησαν τρία χρόνια. «Η βουβή ατμόσφαιρα», γράφει ο Ζέμπαλντ, «η εσωστρέφεια, η αποφυγή του βλέμματος των ανθρώπων που ζούσαν στα χαλάσματα, συγκλόνιζε τους επισκέπτες. «(…)Οι Γερμανοί, αυτοί που είχαν βαλθεί να αποκαθάρουν και να εξυγιάνουν ολόκληρη την Ευρώπη, αναγκάζονταν τώρα να συνειδητοποιήσουν ότι οι ίδιοι ήταν στην πραγματικότητα έθνος ποντικών».
Η σιωπή των συγγραφέων : Φυσικά, αυτή η απάθεια και η αυτοαναισθητοποίηση δείχνει έναν προηγμένο μηχανισμό απώθησης. Το ίδιο –άλλωστε- αποδεικνύει και η σιωπή των συγγραφέων. Ο Ζέμπαλντ μελέτησε τη συγγραφική παραγωγή Γερμανών λογοτεχνών και ιστορικών των πρώτων χρόνων μετά τον πόλεμο, και κατέληξε ότι η εντυπωσιακή ανεπάρκεια των αφηγήσεων δείχνει την αναγωγή του φαινομένου σε ταμπού. Οι ελάχιστοι που έγραψαν, όπως ο Κάσακ, ο Χανς Έριχ Νόσακ και ο διάσημος νομικός, συγγραφέας και σκηνοθέτης Αλεξάντερ Κλούγκε, αποτελούσαν εξαίρεση. Το μυθιστόρημα «Ο άγγελος σιωπούσε» που έγραψε ο νεαρός τότε Χάινριχ Μπελ, ακατάλληλο για το αναγνωστικό κοινό της εποχής, δημοσιεύθηκε μόλις το 1992.
Όμως, και σ΄ αυτά τα λιγοστά βιβλία, παρατηρεί ο Ζέμπαλντ, οι συγγραφείς μοιάζουν να καταφεύγουν σε τυποποιημένες εξπρεσιονιστικές εικόνες τύπου Φριτς Λανγκ, σε ανατολικά φιλοσοφήματα και θεωρίες μετενσάρκωσης, σε συμβολισμούς και αλληγορίες, χρήζοντας τον εαυτό τους θεματοφύλακα των αληθινών αξιών και προβάλλοντας μια πνευματική ελίτ «εσωτερικών εξορίστων», κρατώντας δηλαδή μια στάση που δεν βρίσκεται μακριά από τη φασιστική σκέψη. Διαβάζοντας τα κείμενα αυτά, παρατηρεί ο Ζέμπαλντ, έχει κανείς την εντύπωση ότι οι Γερμανοί δέχτηκαν τις θεόρατες φλόγες που τύλιξαν τις πόλεις τους, σαν δίκαιη τιμωρία για ένα κράτος, που είχε δολοφονήσει ή είχε εκμεταλλευτεί μέχρι θανάτου, εκατομμύρια ανθρώπων. … στη στάση αυτή αναγνωρίζουμε το μυθολογικό σχήμα θάνατος- ανάσταση, που επιτρέπει στους γράφοντες τη λυτρωτική σκέψη ότι η Γερμανία θα αναγεννηθεί μέσα από τα ερείπια- πράγμα που άλλωστε συνέβη.
“Το έργο τους…χαρακτηρίζεται από ανεπαρκή η εσφαλμένη συνείδηση των γεγονότων … σε μια ηθικά πέρα ως πέρα στιγματισμένη κοινωνία.” “Ο ολοκληρωτικός όλεθρος δεν παρουσιάζεται ,…, ως η φρικτή κατάληξη μιας συλλογικής διαστροφής, αλλά μάλλον ως το πρώτο σκαλοπάτι προς την λαμπρή ανοικοδόμηση.”
Και ασφαλώς, …πως να κατηγορήσει τους Βρετανούς για την καταστροφική στρατηγική τους, αφού ο Χίτλερ ήταν εκείνος που … έθεσε πρώτος σε εφαρμογή τους σφοδρούς βομβαρδισμούς εναντίον αμάχων στην Γκερνίκα, τη Βαρσοβία, το Βελιγράδι και το Στάλινγκραντ (Αύγουστος 1942 βομβαρδισμός με 1.200 γερμανικά αεροπλάνα). Κατά τον Ζέμπαλντ, η ανάνηψη στη γερμανική λογοτεχνία ήρθε με μια στροφή προς την τεκμηρίωση και τη λογοτεχνία του ντοκουμέντου….»
Κοινωνική αμνησία: η περίπτωση της Αυστρίας «Τόμας Μπέρνχαρντ, Αφανισμός: Η σιωπή του λαού μας γι’ αυτά τα … μυριάδες εγκλήματα είναι το μεγαλύτερο από όλα αυτά τα εγκλήματα, έλεγα στις αδελφές μου. Η σιωπή αυτού του λαού είναι το πιο ανησυχητικό, έλεγα. Η σιωπή αυτού του λαού είναι το πιο φοβερό, η σιωπή αυτή είναι ακόμα πιο φοβερή από το ίδιο το έγκλημα.»”
VΙΙ. Η ψυχιατρική παρέχει τα ερμηνευτικά εργαλεία για τον γερμανικό μεσοπόλεμο;
Τέλος, προσπαθώντας να απαντήσει στο πάντα φλέγον ερώτημα «πώς συνέβησαν όλα αυτά;», ο Ζεμπάλντ διερευνά και εντοπίζει όλους εκείνους τους παράγοντες που συνέτειναν στην εξαχρείωση των Γερμανών: την εσωστρέφεια και τον περιορισμό των συναισθημάτων εντός της οικογένειας, τις ανδρικές αδελφότητες με τυφλή αφοσίωση σε έναν αρχηγό, τις ομάδες ελίτ από κατώτερα στρώματα, όπως τα SS, που αντικατέστησαν την ελίτ της κληρονομικής αριστοκρατίας. Ανάγει το παραληρηματικό όραμα της καταστροφής και τις πρακτικές των ομαδικών εξοντώσεων και των βασανιστηρίων, σε αποτέλεσμα της επιθυμίας για ολοκληρωτική κυριαρχία στον άλλον, για εξουσία πάνω στο πνεύμα και τη σάρκα του και σε όργιο αχαλίνωτης αυτοεκτόνωσης.
Αίτια : Ανωριμότητα, νευρώσεις, μεγαλομανία, θεωρίες συνομωσίας αόρατων εχθρών, κίνδυνοι διάλυσης έθνους, αλυτρωτισμός, πανγερμανισμός, η εκλεκτή φυλή, παρεμπόδιση κατάκτησης όλων αυτών που δικαιούνταν, βαθιά εμμονή για ευταξία.
Συνέπειες: Ματαίωση μεγαλεπήβολων προσδοκιών, εξαχρείωση, συναισθηματική αναπηρία, ανδρικές αδελφότητες-μεσσιανισμός, (κρυπτο) ομοφυλοφιλία, επιθυμία για ολοκληρωτική κυριαρχία.
…………………………………………………………………………………………………………
Και άλλα δυσεξήγητα γίνονται στην Γερμανία.
Ο Horst Mahler, γιος Γερμανού στρατιώτη που πεθαίνει στο μέτωπο, κατά το μισό Εβραίος, γίνεται ιδρυτικό μέλος της RAF και μετά την σύλληψη του, στην φυλακή φιλο-χιτλερικός-αντισημίτης και αφού αποφυλακισθεί λόγω της συμμετοχής του στο αντάρτικο πόλης , σύντομα ξαναφυλακιζεται με τον νόμο Volkverherzung “υποκίνησης του λαϊκού μίσους εναντίον ενός τμήματος του πληθυσμού”.
Ο Φριτς Τόιφελ ίδρυσε το 1967 την περίφημη «Κommune 1», το πρώτο και πιο διάσημο κοινόβιο της χώρας, στο οποίο είχαν καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία και η μονογαμία. Την 2 Ιουνίου 1967, σε μια διαδήλωση εναντίον του Σάχη της Περσίας ένας Γερμανός αστυνομικός πυροβολεί και δολοφονεί τον φοιτητή Benno Ohnesorg. Μερικά μέλη της «Κommune 1» και της «Wieland Κommune» (μεταξύ των οποίων και ο Michael Baumann) ιδρύουν την επαναστατική οργάνωση ”2 Ιούνη”. O Michael Baumann αποχωρεί από την ”2 Ιούνη” το 1972. Μετά την επανένωση, αποκαλύφθηκε ότι το 1973 συνέγραψε αναφορά 125 σελίδων που απέστειλε στην Stasi, με πληροφορίες για 94 άτομα του ενόπλου αγώνα , τις επιθέσεις, τον οπλισμό, ακόμη και για τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις!!!
Τελικά, εκτός από τον λουθηρανό πάστορα και πατέρα της Merkel , αρκετοί άλλοι είχαν μια σχέση «συμπάθειας» με την Stasi η το κομμουνιστικό καθεστώς. Υποθέτω, ότι αυτή δεν ήταν αμιγώς ιδεολογική (εντοπίζοντας διαχρονικά τον αιώνιο καιροσκοπισμό των γερμανικών φύλων να συντάσσονται με την πλευρά των εκάστοτε ισχυρών) αλλά μάλλον αποσκοπούσε σε ελευθερίες/προστασία και άλλα υλικά προνόμια…”
στις 8-5-2012 4:51 pm
http://www.poiein.gr/archives/17677
Εχετε ξεχασει οτι στην Γερμανια ο ναζισμος δεν θα επικρατουσε το 1933 , αν δεν υπηρχε η συνεργασια του γερμανικου και διεθνους κεφαλαιου. Η δε κατευναστικη πολιτικη των Αγγλων επετρεψε τον υπερεξοπλισμο της ναζιστικης Γερμανιας.
Ιστορικα, δεν νοουνται ναζιστικες οργανωσεις , που να εξυπηρετουν. τον λαο, αλλα την αρχουσα ταξη, παιζοντας τον ρολο του ημιεπισημου παρακρατους,με στρατιωτικου τυπου δομη και ιεραρχια, οπως σε πολλες δεξιες ή καλυμενες δικτατοριες στην Λατινικη Αμερικη.
Ο νεοναζισμος εμφανιζεται συχνα τα τελευταια χρονια στην ευρωπη λογω του υπαρκτου προβληματος συσσωρευσης μεταναστων, σε συντηρητικα αγροτικα και μικροαστικα στρωματα,παραβατικα ατομα, κακοποια στοιχεια, στρατο και σωματα ασφαλειας.
στις 8-5-2012 11:23 pm
ΠΩΣ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (ΜΑΣ;) –PLAN B
(Σχεδίασμα αφηγηματικού δοκιμίου)
Επικαιρο Αποσπασμα
[….]
V. “Ανωνύμου: Η παιδική ηλικία των κρατών καθορίζει το μέλλον τους”
“Πρώτη φορά αναφέρονται κελτικά και γερμανικά φύλα από τους Έλληνες και Ρωμαίους της προχριστιανικής εποχής. Από το 58 π.Χ. .., ο Ρήνος αποτελεί το φυσικό σύνορο με την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Οι Ρωμαίοι δοκιμάζουν μόνο μία φορά να επεκταθούν ανατολικά του ποταμού με τραγικά γι’ αυτούς αποτελέσματα, αφού το 9 μ.Χ. κατασφάζονται στο Τεύτομπουργκ. Ο Τάκιτος γράφει το 98 την πρώτη ιστορία των γερμανικών περιοχών. Μεταξύ 1ου και 6ου αιώνα τα γερμανικά φύλα εξαπλώνονται στην Ευρώπη και αναμιγνύονται με τους Κέλτες. Μεγάλες εκτάσεις των σημερινών ανατολικών κρατιδίων της Γερμανίας μέχρι το μεσαίωνα ανήκουν πολιτιστικά στον σλαβικό χώρο (Germania Slavica). Κατά τα τέλη του μεσαίωνα οι πληθυσμοί αυτοί γερμανοποιούνται.”
“ 2 Ιανουαρίου1492 – Το Εμιράτο της Γρανάδα, η τελευταία κτήση των Μαυριτανών στην Ισπανία, παραδίδεται στο στρατό του βασιλιά Φερδινάνδου Ε’ και της Ισαβέλλας Α’ της Καστίλλης.3 Αυγούστου 1492 Ο Χριστόφορος Κολόμβος ξεκινά με τρία καράβια από το λιμάνι Πάλος ντε λα Φροντέρα της Ισπανίας.12 Οκτωβρίου 1492 Ανακάλυψη της Αμερικής: ο Χριστόφορος Κολόμβος φτάνει στις Μπαχάμες νομίζοντας ότι βρίσκεται στη Νότια Ασία.”
”…..Από το 1136, όταν ο γιος του Ερρίκου της Βουργουνδίας, νίκησε τους Άραβες, ξεκινά η ανεξάρτητη ιστορία της Πορτογαλίας, που γρήγορα εξελίχθηκε σε μεγάλη ναυτική και αποικιοκρατική δύναμη. Ανακάλυψαν το νησί Μαδέρας στις Καναρίους Νήσους, το Πράσινο Ακρωτήριο στην Αφρική και το 1480 το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Στη συνέχεια οι Πορτογάλοι ανέπτυξαν αποικιακό κράτος στην Αφρική, την Ινδία και τη Νότιο Αμερική, ενώ θαλασσοπόροι της χώρας έφτασαν μέχρι την Ιαπωνία και την Κίνα…..”
”Tο 1614 επί αντιβασιλείας Μαρίας των Μεδίκων, ανήλθε στην εξουσία ο καρδινάλιος Ρισελιέ. Στη συνέχεια έγινε πρωθυπουργός του Λουδοβίκου ΙΓ΄ …. Μια άλλη επιδίωξη του ήταν να μεταβάλει τη Γαλλία στο ισχυρότερο ευρωπαϊκό κράτος. …. Επέβαλε βαριά φορολογία στους αγρότες και στους έμπορους των πόλεων, έδωσε νέα ώθηση στο εξωτερικό εμπόριο και συντέλεσε στην επέκταση των ορίων της Γαλλικής Αυτοκρατορίας στη Βόρεια Αμερική, την Καραϊβική, καθώς και σε άλλα μέρη του κόσμου. ….Όταν έληξε ο Τριακονταετής Πόλεμος (1618-1648), ο τελευταίος εκ των θρησκευτικών πολέμων που αιματοκύλησαν την Ευρώπη, η Γερμανία παρέμενε κατακερματισμένη σε 350 κρατίδια.
…………………………………………………………………………………………………………
“…Η ολλανδική αυτοκρατορία [11]… εξελίχθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες ναυτικές και οικονομικές δυνάμεις του 17ου αιώνα. Στην … ολλανδική Χρυσή Εποχή ιδρύθηκαν αποικίες και εμπορικοί σταθμοί σε όλο τον κόσμο. Η εγκατάσταση των Ολλανδών … ξεκίνησε με την ίδρυση του οικισμού Νέο Άμστερνταμ στο νότιο άκρο του Μανχάταν το 1614. …ο οποίος μετέπειτα εξελίχθηκε στη σημερινή Νέα Υόρκη.”
“…Στη διάρκεια του 17ου και 18ου αιώνα, η Αγγλία αποκτά τεράστια εδάφη στις Ινδίες και την Αμερική, αφού σύντριψε το γαλλικό στόλο και εξασφάλισε την κυριαρχία των θαλασσών. Στο διάστημα από τα τέλη του 18ου αιώνα και τις αρχές του 19ου πρωτοστατεί στη δημιουργία αντιγαλλικού συνασπισμού, που τελικά οδήγησε στη συντριβή του Ναπολέοντα κι έτσι βγαίνει κερδισμένη, αφού αποκτά και τις γαλλικές αποικίες στην Αφρική και την Ασία.”
…………………………………………………………………………………………………………
“….. Στις 9 Ιουνίου 1815 το Συνέδριο της Βιέννης σήμανε το τέλος των ναπολεοντείων πολέμων και επανακαθόρισε, … τη δομή της Γερμανίας. Τη θέση της παλαιάς Αγίας Αυτοκρατορίας πήρε τώρα η Γερμανική Ομοσπονδία, αποτελούμενη από 39 μόνο (!) κράτη[12]. ….
Το 1862, έγινε πρωθυπουργός της Πρωσίας Otto von Bismarck. Ηδη από τον πρώτο του λόγο στη Βουλή διαφάνηκαν οι πρώτες ύλες της πολιτικής του σκέψης: «Τα μεγάλα ζητήματα του παρόντος δεν είναι δυνατό να λυθούν με λόγους και ψηφοφορίες, ¬ αυτό υπήρξε το μεγάλο λάθος του 1848-1849, ¬ αλλά με αίμα και σίδερο». ….[13].
Έπειτα από μια σύντομη εκεχειρία …, Πρωσία και Αυστρία αποφάσισαν ότι είχε η έρθει ώρα για «αίμα και σίδερο». Ο «Πόλεμος των Επτά Εβδομάδων» (1866), στον οποίο έλαβε μέρος ως εθελοντής νοσοκόμος και ο Πρώσος Φρειδερίκος Νίτσε, έληξε με ήττα των Αυστριακών. Ο Βίσμαρκ πέτυχε τη διάλυση της παλαιάς Γερμανικής Ομοσπονδίας, απομακρύνοντας … τον μοναδικό υπολογίσιμο εσωτερικό εχθρό, την Αυστρία. Έπεισε όμως τον Γουλιέλμο Α’ να αρκεστεί σε μετριοπαθείς όρους ειρήνης…». Η Αυστρία συμφώνησε να αναγνωρίσει «μια νέα μορφή Γερμανίας χωρίς τη συμμετοχή της Αυστριακής Αυτοκρατορίας» και δημιούργησε μια δυαδική μοναρχία με την Ουγγαρία. Ο Γουλιέλμος Α’ και ο αρχηγός του επιτελείου του … ανέδειξε τον πρωσικό στρατό ως μια από τις πιο αποτελεσματικές μαχητικές δυνάμεις της Ευρώπης που είχε στη διάθεσή της οπισθογεμή ελαφρά πυροβόλα.
Για τον Βίσμαρκ όμως υπήρχαν εκκρεμότητες. Τα νότια γερμανικά κράτη …εξακολουθούσαν να εναντιώνονται στην ενοποίησή τους με την Πρωσία και τα λοιπά βόρεια κράτη. Ένας κοινός εχθρός θα έδινε λύση στο πρόβλημα. Το 1870 ενορχήστρωσε τον γαλλοπρωσικό πόλεμο. Τον Φεβρουάριο του 1871 επέβαλε στη Γαλλία πολεμική αποζημίωση 5 δις φράγκων μαζί με την απώλεια της Αλσατίας και της Λωρραίνης (Συνθήκη της Φραγκφούρτης)…Η ανακήρυξη της νέας Γερμανικής Αυτοκρατορίας πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα των Κατόπτρων των Βερσαλλιών, στις 18 Ιανουαρίου 1871. Αυτοκράτορας εστέφθη ο Γουλιέλμος Α’, ο Βίσμαρκ όμως ήταν ο αδιαφιλονίκητος ήρωας του γερμανικού λαού. Ο ίδιος θεωρούσε την Αυτοκρατορία δημιούργημά του και αντιμετώπιζε κάθε προσωπικό αντίπαλό του ως άσπονδο εχθρό της (Reichfeind). Στις 21 Μαρτίου …. διορίστηκε καγκελάριος του Β’ Ράιχ. Ως το 1890 που εξαναγκάστηκε σε παραίτηση παρέμεινε ένας από τους δεινότερους πηδαλιούχους όχι μόνο της Γερμανίας αλλά ολόκληρης της Ευρώπης, κρατώντας τις ισορροπίες μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων και διασφαλίζοντας την ειρήνη για 26 ολόκληρα χρόνια.…. Μεταγενέστεροι ιστορικοί τον κατηγόρησαν ότι προλείανε το έδαφος για τον Χίτλερ. …ο Οτο φον Βίσμαρκ έχει πάρει επαξίως τη θέση τής πλέον αμφιλεγόμενης προσωπικότητας στη γερμανική Ιστορία. ”
Στα τέλη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, με την Γερμανική επανάσταση του 1918 η μοναρχία βρίσκει το τέλος της στο Ράιχ, αλλά και στην Αυστροουγγαρία. Το Ράιχ μετατρέπεται σε Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Με την συνθήκη των Βερσαλλιών οι Γερμανοί χάνουν μεγάλες εκτάσεις (11%) του κράτους τους…Επίσης χάνουν όλες τις αποικίες τους (κυρίως στην Αφρική) και υποχρεώνονται να πληρώνουν αρκετά μεγάλο ετήσιο ποσό επανορθώσεων στις νικητήριες δυνάμεις για περίπου 80 χρόνια…Οι πολεμικές επανορθώσεις που επιβλήθηκαν … ήταν τόσο υπέρογκες, που δημιούργησαν ένα κύμα αντιδράσεων στον Γερμανικό λαό, που πάντα πίστευε ότι δεν έχασε πραγματικά τον πόλεμο αλλά «προδόθηκε».
Παράλληλα, ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση, με την κατάρρευση του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης του 1929, η οποία ακολουθήθηκε από ταχεία κάμψη της παραγωγής, απασχόλησης και εξωτερικού εμπορίου των ΗΠΑ. Το Ηνωμένο Βασίλειο θέσπισε… το σύστημα της προτίμησης στο εμπόριο με κράτη της Κοινοπολιτείας, ενώ η φασιστική Ιταλία εφάρμοσε αυστηρούς ελέγχους στην παραγωγή και προχώρησε στην στρατιωτικοποίηση της χώρας.
Η απελπισία από την ήττα, την οικονομική κρίση με καλπάζοντα πληθωρισμό και το αίσθημα ότι οι Γερμανοί παρεμποδίζονταν να έχουν όλα αυτά που δικαιούνταν, οδήγησαν σε μια έξαρση του εθνικισμού και διευκόλυναν την άνοδο στην εξουσία του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος (NSDAP) με αρχηγό τον Χίτλερ. Η πολιτική του Χίτλερ ήταν να αναδημιουργήσει την Γερμανία αποκτώντας τον αναγκαίο «ζωτικό χώρο» (Lebensraum) και να κάνει ένα «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» με όλους εκείνους που θεωρούσε ότι είχαν φέρει την χώρα στην κακή αυτή κατάσταση (την Γαλλία και τους Εβραίους).
Μετά τον α’ παγκόσμιο πόλεμο, σύμφωνα με τον Γερμανό συγγραφέα W. G. Sebαld, ”η συνύπαρξη φανταστικών εμμονών και ταυτόχρονα φιλεργίας, είναι χαρακτηριστικό του βαθύτατου ρήγματος που δημιουργήθηκε στο μυαλό των Γερμανών, και αποτυπώνεται ξεκάθαρα στο ύφος των υπαξιωματικών των ναζί στη μεταξύ τους αλληλογραφία: παραπαίουν ανάμεσα στην παραφροσύνη και σ’ ένα υποτιθέμενο ενδιαφέρον για υπηρεσιακά θέματα, το ανισόρροπο ύφος έρχεται να στοιχειώσει μύθους για τον αόρατο και πανταχού παρόντα εχθρό που κατέτρωγε εκ των έσω το έθνος… Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στην αριστοκρατία της Βέρμαχτ και τους νεόπλουτους η καριερίστες μικροαστούς, τώρα αυτοανακηρυχθέντες προστάτες της πατρίδας, συνιστά ένα από τα κεντρικά θέματα της ιστορίας των κοινωνικών δομών, που οδήγησαν στην εξαχρείωση των Γερμανών, μιας –εν μέρει- άγνωστης ιστορίας… ”
Λοιπόν, όταν τα άλλα ευρωπαϊκά έθνη – προ αιώνων- είχαν γίνει κράτη, εξερευνήσει όλη των γη, αποκτήσει εμπορικούς σταθμούς και αποικίες, πρώτες ύλες, άπλετους ζωτικούς χώρους, ένα “αδικημένο” κράτος, μόλις 60 ετών (το 1821 η Γερμανική Ομοσπονδία, αποτελείτο από 39 κρατίδια) θέλησε με “αίμα και σίδερο” να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του, όχι με αόρατους και ορατούς εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς, αλλά με την ιστορία (μάλλον με την …..προϊστορία) του.»