-Να τιμήσουμε τη Γενοκτονία των Εβραίων

ΠΟΤΕ   ΞΑΝΑ   ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΕΣ

Επιτέλους ο λαός της Θεσσαλονίκης τιμά τη μαζική εξόντωση των Εβραίων της πόλης από το ναζιστικό τέρας.

Σε ανάμνηση της προ 70ετίας αναχώρηση του πρώτου συρμού για το στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπιρκενάου οι Θεσσαλονικείς τιμούν τη μνήμη των περίπου 50.000 συμπατριωτών τους βαδίζοντας από την Πλατεία ψευτο-Ελευθερίας προς τον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό.

Οι γόνοι των Ποντίων, Μικρασιατών και Ανατολικοθρακών προσφύγων της πόλης θα πρέπει να πάρουν μαζικά μέρος στην τιμητική αυτή εκδήλωση. Πρώτα γιατί αποτελεί ανθρωπιστικό καθήκον η συμπαράσταση σ’ όποιον καταδιωγμένο αναδεικνύει την τραγική ιστορική του μοίρα και έπειτα γιατί 25 χρόνια πριν από τους Εβραίους, είχαν βρεθεί και οι ίδιοι σε παρόμοια θέση. 25 χρόνια πριν το Ολοκαύτωμα είχε προηγηθεί η αιματηρή «πρόβα τζενεράλε» της εθνοκάθαρσης της Ανατολής, με θύτες τους Νεότουρκους και τους κεμαλικούς λίγο αργότερα (συμμάχους των Γερμανών του Κάιζερ από τους οποίους  θα ξεπηδήσει ο ναζισμός).

Επί πλέον, οι Έλληνες της Ανατολής, που υπέστησαν την Γενοκτονία την περίοδο 1914-1923, οφείλουν στον αγώνα των   Εβραίων για την κατάκτηση του Δικαιώματος στη Μνήμη, τη δυνατότητα να μιλούν σήμερα για τη Γενοκτονία τους.

 Πιθανότατα, πολλοί να μην γνωρίζουν, να μην μπορούν ή να μην θέλουν να αντιληφθούν τις υπόγειες σχέσεις που συνδέουν τους θύτες (Νεότουρκους-κεμαλικούς, Γερμανούς του Κάιζερ στην αρχή και τους Ναζί αργότερα), όπως και αυτές τις σχέσεις που συνδέουν τα θύματα [Έλληνες της Ανατολής, Αρμένιοι, Ασσυροχαλδαίοι την πρώτη περίοδο (1914-1923)  και Εβραίοι, Τσιγγάνοι, κ.ά. την δεύτερη (1933-1945)] .

Γι αυτούς που αδυνατούν να δουν τις σχέσεις Νεότουρκων, κεμαλικών και ναζί επισυνάπτουμε ένα άρθρο του ιστορικού Βλάση Αγτζίδη από την «Κυριακάτικη  Ελευθεροτυπία» και στη συνέχεια ένα κείμενο της ιστορικού Έλλης Λεμονίδου.

Οταν ο τρόμος πήρε την εξουσία

«80 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ. «

• Δέκα χρόνια μετά το πρώτο συνέδριο του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος στο Μόναχο, ο Αδόλφος Χίτλερ διορίζεται στις 30 Ιανουαρίου του 1933 καγκελάριος (πρωθυπουργός) από τον πρόεδρο του γερμανικού κράτους.Ο δρόμος για την πλήρη επικράτηση του ναζισμού στη Γερμανία ήταν πλέον ανοιχτός.
• Η εντύπωση ότι εξαρχής είχαν την απόλυτη υποστήριξη του γερμανικού λαού είναι λανθασμένη. Στις εκλογές που έγιναν τον Μάρτιο του 1933 απέσπασαν μόλις το 43,9% των ψήφων. Και αυτό συνέβη, παρ’ ότι είχε περάσει μια δεκαετία συστηματικής προσπάθειας να προσεταιριστούν εθνικιστές και σοσιαλιστές και να ανατρέψουν τους όρους που θέσπισαν εις βάρος της Γερμανίας στις Βερσαλίες οι νικητές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.Η καταστρεπτική φύση του ναζιστικού καθεστώτος ήταν εμφανής σε κάθε επίπεδο. Για να μετατραπεί σε πλειοψηφικό ρεύμα στη γερμανική κοινωνία έπρεπε να κατασκευαστεί ένα επίφοβο αντίπαλον δέος. Και αυτό άρχισε με τη συστηματική δαιμονοποίηση των κομμουνιστών, με αφορμή την πυρπόληση του γερμανικού κοινοβουλίου, του Ράιχσταγκ. Το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Νταχάου θα ιδρυθεί άμεσα, τον Μάρτιο του ’33, για να υποδεχτεί τους πολιτικούς αντιπάλους. Η εξαπάτηση του γερμανικού λαού, η άσκηση βίαιης πολιτικής κατά των διαφωνούντων με την πολιτική τους, η δράση ακραίων παραστρατιωτικών οργανώσεων, οδήγησαν σε μια γρήγορη αποδοχή των ναζιστικών οραμάτων από το γερμανικό λαό.
• Η μαζική ψυχολογία του φασισμού
• Ενδιαφέρουσα ανάλυση για την κατανόηση των υπόγειων ψυχολογικών διεργασιών που συνέβαλαν στην εμπέδωση της ναζιστικής ιδεολογίας στο γερμανικό λαό υπάρχει στο κλασικό έργο του Βίλχελμ Ράιχ με τίτλο «Η μαζική ψυχολογία του φασισμού» που εκδόθηκε παράλληλα με την άνοδο των ναζί στην εξουσία. Ο Ράιχ, ως έμπειρος κλινικός ψυχολόγος, διέκρινε την άδηλη σχέση της αυταρχικής καταπίεσης των ορμών, που ήταν χαρακτηριστικό της συντηρητικής γερμανικής κοινωνίας, με την ολοκληρωτική αυταρχική ιδεολογία. Μελέτησε τη φρασεολογία και τα ηθικά σχήματα του ναζισμού και ανακάλυψε τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε ο μυστικισμός για να διαμορφωθεί ένας μηχανισμός μόνιμης ψυχολογικής εξάρτησης ως υποκατάστατο μιας μη επιθυμητής ελευθερίας.
• Ο ναζισμός δεν εμφανίστηκε την επαύριο της στρατιωτικής ήττας και της οικονομικής κατάρρευσης της Γερμανίας καινοτομώντας σε ιδεολογικό κενό. Οι ρίζες του βρίσκονται στο ρομαντικό ιδεαλιστικό πνεύμα της Γερμανίας, που αναπτύχθηκε κατά το 19ο αιώνα σαν αντίδραση στο πνεύμα του γαλλικού Διαφωτισμού. Στο γεωπολιτικό πεδίο επέλεξε την επέκταση προς τη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μικρά Ασία, την Ost-politik, η οποία αποδείχτηκε μοιραία για την Εγγύς Ανατολή.
• Ο θαυμασμός του Νίτσε
• Βασικό ρόλο στην τελική διαμόρφωση της ναζιστικής ιδεολογίας -όπως και της νεοτουρκικής βεβαίως σε πολύ απλοϊκότερη εκδοχή- έχουν οι απόψεις του Νίτσε, οι οποίες εκχυδαΐστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν εργαλειακά. Στη ναζιστική ρητορική εντάσσεται ο θαυμασμός του Νίτσε για τη σκληρότητα, τη δύναμη, τον υπεράνθρωπο, όπως και η λατρεία του για τον ανώτερο άνθρωπο που συμβαδίζει με την επιθυμία εξαφάνισης των ξεπεσμένων φύλων.
• Πρωτόλεια εκδοχή της ναζιστικής κοσμοθεωρίας εντοπίζεται στο έργο του Ziya Gokalp, ιδεολογικού πατέρα του τουρκικού εθνικισμού, ο οποίος περιέγραφε στο περιοδικό «Yeni Hayat» το 1911 το νέο άνθρωπο της νεοτουρκικής Νέας Τάξης: «Οι Τούρκοι ήταν οι «υπεράνθρωποι» που είχε φανταστεί ο Γερμανός φιλόσοφος Nietzsche… Από την τουρκότητα θα γεννηθεί η νέα ζωή…». Ακριβώς έναν τέτοιο «υπεράνθρωπο», Γερμανό αυτή τη φορά, θα ονειρευτεί ο Αδόλφος Χίτλερ 15 χρόνια αργότερα.
• Η πολιτική της γερμανικής Δεξιάς εντάσσεται σε μια προαστική προσπάθεια κυριαρχίας των τοπικών φεουδαρχών και γαιοκτημόνων και στο σημείο αυτό συναντά και συμπορεύεται με το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα, το οποίο επίσης είχε προαστικά, αντιεκσυγχρονιστικά και φεουδαρχικά χαρακτηριστικά και βάσιζε την πολιτική του σε έναν ακραίο ρατσιστικό λόγο κατά των χριστιανικών κοινοτήτων της Ανατολής, επιδιώκοντας την καταστροφή των αστικών στρωμάτων και την ιδιοποίηση του πλούτου που αυτά είχαν παράξει.
• Αυτή ήταν η ιστορική βάση που με καταλύτη τις μεταπολεμικές εξελίξεις οδήγησε στην εμφάνιση του ναζισμού. Ο φυλετισμός, που βρήκε το αποκορύφωμά του στη ναζιστική ρητορική, ενυπήρχε στην κουλτούρα της γερμανικής Δεξιάς. Ακόμα και ο αγκυλωτός σταυρός, ήταν ένα από τα σύμβολα της γερμανικής Δεξιάς και προϋπήρχε της εμφάνισης των ναζί.
• Από την «αποίκηση της Μικράς Ασίας» στην «κατάκτηση της Ρωσίας»
• Η προσπάθεια της ναζιστικής Γερμανίας για επέκταση προς την Ανατολή με την ενσωμάτωση της Κεντρικής Ευρώπης και της Ρωσίας είχε τις ρίζες της σε βαθύτατη ριζωμένη αντίληψη, που ταύτιζε την επιβίωση της Γερμανίας με την κατάκτηση νέων περιοχών.Η αντίληψη αυτή είχε οδηγήσει, λίγα χρόνια πριν, στον καταστρεπτικό Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.Ενας από τους πρώτους στόχους ήταν ο χώρος της Μικράς Ασίας. Φαίνεται ότι οι Γερμανοί στη διαδικασία της κρατικής τους συγκρότησης λειτούργησαν καταλυτικά, πυροδότησαν τον ακραίο τουρκικό εθνικισμό και καλλιέργησαν το ρατσισμό κατά των Ελλήνων, των Αρμενίων και των υπόλοιπων χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.Οι γερμανικές ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες για τη Μικρά Ασία είχαν διαμορφωθεί από τις απαρχές της συγκρότησης της γερμανικής εθνικής ιδεολογίας. Χαρακτηριστικό είναι το βιβλίο του δρος Κέρκερ (Dr. Kerker), το οποίο εκδόθηκε στο Βερολίνο το 1867 και έφερε τον αποκαλυπτικότατο τίτλο «Μικρά Ασία, περιοχή αποίκησης των Γερμανών» («Klein Asien. Siedlungsgebiet Deutschen»).Ομως μόνο προς τα τέλη του 19ου αιώνα η προοπτική αυτή μπόρεσε να μετατραπεί σε πολιτική της Γερμανίας του Κάιζερ, οδηγώντας σε μια θανάσιμη συμμαχία με τους Οθωμανούς στην αρχή και τους Νεότουρκους στη συνέχεια.
• Ετσι αναδιοργάνωσαν τον οθωμανικό στρατό και εκπαίδευσαν Οθωμανούς αξιωματικούς στους οποίους εμφύσησαν το μιλιταριστικό και ρατσιστικό πνεύμα, με αποτέλεσμα τη συγκρότηση των Νεότουρκων. Η Τουρκία έγινε το πιο σημαντικό πεδίο δράσης του γερμανικού ιμπεριαλισμού. Κινητήρια δύναμη ήταν οι γερμανικές τράπεζες, οι οποίες είχαν κολοσσιαίες επιχειρήσεις στην Ασία. Η γερμανική πολιτική κορυφώθηκε μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, όταν οι Γερμανοί προσπάθησαν να φανατίσουν τις τουρκικές μάζες και να τις στρέψουν εναντίον των χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μια από τις καλύτερες αναλύσεις για το ζήτημα αυτό υπάρχει σε μια μπροσούρα της Ρόζας Λούξεμπουργκ υπό τον τίτλο «Η δραστηριότητα των Γερμανών Ιμπεριαλιστών στην Τουρκία».
• Η μεγάλη ήττα
• Η ήττα των Γερμανο-Αυστριακών, των Νεότουρκων κ.ά. στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο θα επιφέρει τη ρύθμιση των μεταπολεμικών γεωπολιτικών και οικονομικών ισορροπιών και σχέσεων με δύο σημαντικές συνθήκες: των Βερσαλιών και των Σεβρών. Στις ηττημένες χώρες θα εμφανιστούν, σχεδόν αμέσως, ακροδεξιά κινήματα αναθεώρησης. Στη Γερμανία, οι ναζιστές θα εκφράσουν τελικά το κίνημα δυσαρέσκειας που επεδίωκε την ανατροπή των όρων της Συνθήκης των Βερσαλιών. Στην υπό διάλυση Οθωμανική Αυτοκρατορία, το αντίστοιχο κίνημα θα εκφραστεί από τους εθνικιστές του Μουσταφά Κεμάλ πασά. Στο πλαίσιο των προσπαθειών αναθεώρησης θα εμφανιστούν ακραίες ρατσιστικές ιδεολογίες: οι Τούρκοι εθνικιστές θα εξοντώσουν ολοκληρωτικά τις χριστιανικές κοινότητες, ενώ οι ναζί τους Εβραίους και τις άλλες «ανεπιθύμητες» εθνικές ή φυλετικές ομάδες.
• Μια ενδιαφέρουσα αλλαγή, που επέφερε ο ναζισμός στην παραδοσιακή γερμανική πολιτική, είναι η μετάθεση του επεκτατικού στόχου. Ο στόχος της «αποίκησης της Μικράς Ασίας» θα αντικατασταθεί με την «κατάκτηση της Ρωσίας». Ο Χίτλερ επαναλαμβάνει στο «Mein Kampf» (Ο Αγών μου) την παλιά πεποίθηση της γερμανικής Δεξιάς, ότι δηλαδή ήταν ανάγκη για την επιβίωση της Γερμανίας η επέκταση έξω από τα τρέχοντα σύνορά της, ώστε να εξασφαλίσει την αυτάρκεια «τόσο ως προς τα τρόφιμα όσο και ως προς την οικονομία». Μόνο που συνειδητά εγκαταλείπει τους παλιούς γεωγραφικούς στόχους: «Θέτουμε τέλος στη μακραίωνη προέλασή μας προς τη Νότια και Δυτική Ευρώπη, και στρέφουμε το βλέμμα μας προς την Ανατολή (σ.τ.σ. Ρωσία)».
• ———————————————-

• Γερμανοί και «Τελική Λύση»

• ΤΗΣ ΕΛΛΗΣ ΛΕΜΟΝΙΔΟΥ*

  Από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και στις δεκαετίες που ακολούθησαν, η ιστορική προσέγγιση σε σχέση με τη στάση του γερμανικού λαού εν γένει ως προς το ναζιστικό καθεστώς και ειδικότερα ως προς το εβραϊκό ζήτημα και την «Τελική Λύση» χαρακτηρίστηκε από μια σειρά γενικεύσεων.

  Από τη μια μεριά, υποστηρίχθηκε πως ο γερμανικός πληθυσμός είχε ασπαστεί σύσσωμος τη ναζιστική ιδεολογία, συνιστώντας μια ομοιόμορφη, μαζική και ενθουσιώδη κοινή γνώμη που στήριξε τον Χίτλερ στην πολιτική του – και σε σχέση με το εβραϊκό ζήτημα. Από την άλλη, από τους Γερμανούς κυρίως, επινοήθηκε και υιοθετήθηκε μια απολογητική αυτοεικόνα, που έδωσε έμφαση κυρίως στην καταπίεση και την τρομοκρατία του καθεστώτος, η οποία είχε αναγκάσει τους πολίτες να αποδεχτούν τη ναζιστική πολιτική. Αποκλειστικός υπεύθυνος για το Ολοκαύτωμα, σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, υπήρξε ο Χίτλερ και οι στενοί συνεργάτες του, που ενήργησαν αντίθετα με τη βούληση της πλειοψηφίας του γερμανικού λαού.

  Απόλυτη «φίμωση»

  Ωστόσο, η έρευνα και η σχετική βιβλιογραφία των τελευταίων ετών έχει απορρίψει τις παραπάνω γενικευτικές και απλουστευτικές ερμηνείες. Εχει αποδειχτεί πως σε καμία περίπτωση η γερμανική κοινωνία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ως μια ομοιόμορφη μάζα, τα μέλη της οποίας, διαποτισμένα από τη ναζιστική ιδεολογία και προπαγάνδα, αναγκάστηκαν να αποδεχτούν αδιαμαρτύρητα τις ναζιστικές πολιτικές. Η συνεχής και συστηματική εναντίωση της πλειοψηφίας του γερμανικού λαού έως και τα τέλη της δεκαετίας του 1930 απέναντι σε μέτρα που επιδείνωναν τις συνθήκες διαβίωσής του, ή οι αντιρρήσεις, ακόμη και εν καιρώ πολέμου, σε σχέση με επίσημες αποφάσεις (π.χ. οι έντονες αντιδράσεις, τον Αύγουστο του 1941, επιφανών ιερωμένων ενάντια στο «πρόγραμμα ευθανασίας») αποδεικνύουν το αβάσιμο της άποψης πως η πολιτική καταστολής του συστήματος αποθάρρυνε ή φίμωνε κάθε είδους αντίδραση.

  Με τον ίδιο τρόπο και σε ό,τι αφορά το εβραϊκό ζήτημα, η στάση των Γερμανών δεν ήταν ενιαία. Υπήρχε μια ισχυρή μειοψηφία που τασσόταν σταθερά κατά των Εβραίων, ενώ κάποιες άλλες, λιγοστές, φωνές είχαν εκφράσει τη συμπαράσταση και την αλληλεγγύη τους στο διωκόμενο εβραϊκό πληθυσμό. Ωστόσο, η πιο διαδεδομένη στάση, αυτή δηλαδή που υιοθετήθηκε από τη συντριπτική πλειονότητα των Γερμανών, υπήρξε η αδιαφορία και η απάθεια για τη μεταχείριση και την τύχη των Εβραίων, μια στάση που ήταν βεβαίως συμβατή με τον προϋπάρχοντα λανθάνοντα αντισημιτισμό της γερμανικής κοινωνίας.

  «Ενεργό» μίσος

  Στην πραγματικότητα, πέρα από ελάχιστες περιπτώσεις στις οποίες το εβραϊκό ζήτημα απασχόλησε έντονα την κοινή γνώμη, από το 1933 και μετά το θέμα αυτό άγγιζε ολοένα και λιγότερο την καθημερινή ζωή των Γερμανών. Με τα επίσημα μέτρα καταστολής, τα οποία κορυφώθηκαν με τις απελάσεις, οι Εβραίοι σταδιακά αποκλείστηκαν από κάθε είδους επαφή με τους συμπατριώτες τους – ουσιαστικά εξαφανίστηκαν από το δημόσιο χώρο, από το οπτικό πεδίο και εν τέλει από τη σκέψη των Γερμανών. Ακόμη και στα χρόνια του πολέμου, κατά τη διάρκεια των οποίων οι Γερμανοί πολίτες γνώριζαν για τις ωμότητες και τις μαζικές εκτελέσεις Εβραίων στις περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης -έστω και αν ήταν σίγουρα δύσκολο να φανταστούν όλη τη φριχτή αλήθεια για την «Τελική Λύση»-, το εβραϊκό ζήτημα απασχολούσε ελάχιστα τους απλούς πολίτες, οι οποίοι, απορροφημένοι από τα δικά τους προβλήματα, εναπόθεταν στο κράτος την ευθύνη των σχετικών αποφάσεων.

  Με αυτό τον τρόπο, όμως, επέτρεψαν να αναπτυχθεί το «ενεργό» μίσος της μειοψηφίας των φανατικών, και, συνεπώς, να υλοποιηθεί χωρίς κανένα εμπόδιο το Ολοκαύτωμα. «Ο δρόμος για το Αουσβιτς μπορεί να φτιάχτηκε από μίσος, αλλά στρώθηκε με αδιαφορία», ισχυρίζεται σχετικά ο Βρετανός ιστορικός Ian Kershaw, ο οποίος υπενθυμίζει και τις παρατηρήσεις του Willy Brandt από την εισαγωγή του σε ένα βιβλίο για τις γερμανο-εβραϊκές σχέσεις: «Αν έχουμε κάτι να διδαχτούμε από την εξόντωση εκατομμυρίων Εβραίων, είναι ότι οι έντιμοι άνθρωποι -άντρες και γυναίκες- μαθαίνουν να κάνουν επιλογές με γνώμονα το καλό, και να τις κάνουν προτού εγκαθιδρυθεί η όποια εγκληματική εξουσία. Είναι το μοναδικό μάθημα που πρέπει να μας διδάσκει η Ιστορία, ώστε να μην επαναλαμβάνεται».

  ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

  ΙΑΝ KERSHAW, ΤΗΕ ΝΑΖΙ DICTATORSHIP. PROBLEMS AND PERSPECTIVES OF INTERPRETATION, EDWARD ARNOLD, LONDON, 1985. PETER LONGERICH, «NOUS ΝΕ SAVIONS PAS». LES ALLEMANDS ΕΤ LA SOLUTION FINALE, 1933-1945, EDITIONS HELOISE D’ ORMESSON, PARIS, 2008. ΙΑΝ KERSHAW, Ο ΧΙΤΛΕΡ, ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΙ Η «ΤΕΛΙΚΗ ΛΥΣΗ», ΠΑΤΑΚΗΣ, ΑΘΗΝΑ, 2009.

  (*)ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

• ——————————————-
• Δείτε κάποιες παλιότερες δημοσιεύσεις μας:

Oι αλήτες είναι εδώ…. Να αντιδράσουμε!

Ρατσιστική, αντιπροσφυγική πρόκληση στη Θεσσαλονίκη απ΄ το “Ένεκεν”

Κάτω τα βρωμόχερα απ’ τους Έλληνες Εβραίους

”Aυριανή”: Πώς μπορεί κάποιος να είναι τόσο ανόητος;

Για τον Abravanel

Tα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών

Οι Εβραίοι για το Μακεδονικό

——————————————————————————

.

Φωτογραφίες από τη συγκέντρωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στην Πλατεία της ψευτο-Ελευθερίας, απ’όπου τους απέστειλαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης